Skip to main content
MODR Warszawa:  ul. Czereśniowa 98, 02-456 Warszawa  | ikona 22 571 61 00 

Ekologiczne oczyszczalnie ścieków

Każdy budynek mieszkalny powinien mieć rozwiązany problem ścieków. W przypadku gdy nie ma zbiorowej sieci kanalizacyjnej, znakomitą propozycją stają się oczyszczalnie ścieków. Instalacja przydomowej oczyszczalni musi być dobrana indywidualnie. Najlepiej jeśli doboru, montażu oraz przeprowadzenia całej procedury dokona profesjonalna firma.

Dostępne są różne warianty oczyszczalni, a zastosowane w nich technologie muszą uwzględniać m.in. liczbę mieszkańców, ilość dostarczanych ścieków, charakter obiektu, wielkość działki oraz rodzaj gruntu.
Oczyszczanie biologiczne ścieków polega na wykorzystaniu procesów biochemicznych i częściowo fizycznych. Przebiega ono zarówno w warunkach tlenowych, niedotlenionych jak i beztlenowych i polega na utlenianiu oraz mineralizacji związków organicznych zawartych w ściekach przy udziale mikro- i makroorganizmów. Zużywają one związki zawarte w ściekach jako pokarm i podstawę przemiany materii. Zasada oczyszczania jest taka sama jak w przypadku naturalnego samooczyszczania się zbiorników wodnych. Różnica polega na stworzeniu optymalnych warunków przebiegu procesu (obecności tlenu, pożywkach, mieszaniu mechanicznym, temperaturze, pH itp.), które zwiększają szybkość i skuteczność procesu.

                                                         Wybór technologii jest duży

Oczyszczalnie ścieków służą ochronie zdrowia, życia i środowiska dzięki odzyskiwaniu zasobów czystej wody, która będzie wykorzystana przez przyszłe pokolenia.
W Polsce już około 55% gospodarstw jest dołączonych do sieci wodociągowych, ale tylko 3% jest podłączonych do kanalizacji z oczyszczalnią ścieków.
Wybierać można spośród kilku rodzajów przy¬domowych oczyszczalni ścieków i różnych konfi¬guracji instalacji. Można wśród nich wyodrębnić następujące technologie: drenaż rozsączający, filtr piaskowy, filtr gruntowo-roślinny, złoże biologiczne i komorę osadu czynnego.
Wybór powinien uwzględniać wiel¬kość działki i rodzaj gruntu. Powierzchnia działki musi być dostosowana do wielkości zużycia wody i ilości powstających ścieków. Inne technologie mogą być stosowane na gruntach przepuszczal¬nych, a inne na nieprzepuszczalnych o wysokim poziomie wód.

                                                         Ogólna zasada działania                                                      

W oczyszczalniach przydomowych powszechnie stosowana jest technologia beztlenowo-tlenowa. Jej pierwszy etap przebiega w osadniku gnilnym, w którym ścieki są wstępnie podczyszczane. Związki lżejsze, głównie oleje i tłuszcze, wypły¬wają na powierzchnię i formują kożuch, a cięższe opadają na dno tworząc osad. Z osadu, w wyniku procesów biologicznych, powstają związki roz¬puszczalne (które wraz z wodą przechodzą do następnego etapu oczyszczania) i substancje nierozpuszczalne pozostałe na dnie osadnika. Te nierozpuszczalne osady należy usuwać wozem asenizacyjnym, ale przeważnie tylko raz na rok. Aby bakterie zdążały z rozkładem ścieków w osadniku, powinien on mieć odpowiednią objętość - aby ścieki zalegały w nim parę dni. W tym celu stosuje się też rozwiązania wydłużające drogę przepływu ścieków przez osadnik, np. dwie lub trzy komory. Optymalny rozkład ścieków ułatwia taka konstruk¬cja osadnika, by przepływ ścieków był spokojny i nie burzył kożucha i osadu. Dla zainicjowania lub przyspieszenia fermentacji stosuje się tzw. bioaktywatory, które wlewa się do toalety i trafiają one do osadnika. Z kolei odpływ ścieków z osadnika powinien być tak skonstruowany i zlokalizowany, by nie wypłynął kożuch. Konstrukcja osadnika powinna też umożliwiać swobodny wypływ gazów, w tym metanu i siarkowodoru.
Na wylocie ście¬ków z osadnika montuje się filtr doczyszczający, zatrzymujący ewentualne zawiesiny. Ścieki z pra¬widłowo dobranego i poprawnie eksploatowanego osadnika gnilnego powinny być klarowne i na tyle czyste, by mogły być dalej oczyszczone w gruncie, złożu biologicznym lub osadzie czynnym. Po przejściu przez osadnik gnilny powinny być pozbawione ok. 40% BZT5, azotu ogólnego i ok. 80% zawiesin. Prawidłową eksploatację osadni¬ków ułatwiają dodatkowe i poprawnie wykonane elementy: skuteczna wentylacja, właz studzienki kontrolnej i wspomniany już filtr do¬czyszczający.
Instalacja kanalizacyjna może też być wyposażona w razie potrzeby w separator tłuszczów, gdyż w niskich temperaturach osadzają się one na przewodach doprowadzających ścieki do oczyszczalni, utrudniając oczyszczanie ścieków w osadniku i ich rozsączanie w drenażu rozsącza¬jącym.
Przyjmuje się, że osadnik nie powinien być mniejszy niż 3 m3, a na jedną osobę zakłada się pojemność nie mniejszą niż 0,3 m3. Osadniki o pojemności do 4 m3 powinny być dwukomorowe, a większe trzykomorowe. Wykonywane są obecnie przede wszystkim z tworzyw, ale mogą być też zrobione z żelbetonu (prefabrykowane lub wykonywane na miejscu).
Rozwiązania stosowane w drugim etapie oczyszczania ścieków dobierane są w zależności od: ilości odprowadzanych ścieków i ładunku zanieczyszczeń, jaki posiadają, rodzaju gruntu i jego przepuszczalności, dostępnej powierzchni odprowadzenia oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych. Nie bez znaczenia są również koszty inwestycji i eksploatacji.
Takim rozwiązaniem może być…
                                                         Drenaż rozsączający

W tej technologii ścieki są odprowadzane bezpośrednio do gruntu.
Drenaż może być zastosowany, gdy ilość ścieków nie przekracza 5 m3/d i jednocześnie zwierciadło wody podziemnej znajduje się co najmniej 1,5 m poniżej poziomu ułożenia drenów.   
Wielkość i sposób jego ułożenia zależą od liczby mieszkańców i przepuszczalności gruntu pod drenażem. Grunt ten powinien być zbadany w kilku miejscach przy wykorzystaniu testu perkolacyjnego, który da wiedzę o jego przepuszczalności.
Drenaż powinien być napowietrzony i mieć spadek w kierunku odpływu ścieków. Powinien też posiadać studzienkę kontrolno-rozdzielczą dozującą ścieki równomiernie do wszystkich nitek. Najczęściej stosuje się perforowane rury rozsączające w obsypce. Inne rozwiązanie to koryta infiltracyjne z tworzyw lub betonu  przykryte geowłókniną, które nie wymagają podsypki i jednocześnie mają o wiele większą powierzchnię przesiąkania i są lepiej dotlenione. Tym samym rozwiązanie to wymaga blisko połowę mniejszej powierzchni do rozsączania. Instalacje rozsączania w korytach mają jeszcze tę zaletę, że mogą być poddane regeneracji bez konieczności ich przebudowy od podstaw.   
Istotnym ograniczeniem stosowania drenażu jest prawny wymóg, że nie może się on znajdować bliżej niż 70 m od studni z wodą pitną, a w przypadku ścieków oczysz¬czonych biologicznie - mniej niż 30 m. Kolejnymi ograniczeniami są: odległość minimum 7,5 m do granicy działki, drogi, ulicy lub chodnika, a także 5 m od budynków, 3 m od drzew, 1,5 m od ruro¬ciągów wodociągowych i gazowych oraz 0,8 m od kabli elektrycznych i telekomunikacyjnych. Ograniczenia te oraz fakt, że drenaż dla 4-osobowej rodziny zajmie powierzchnię 100 m2, sprawiają, że na wielu działkach jego budowa jest praktycznie niemożliwa.

                                                                   Filtry

Z kolei na małych działkach z gruntami słabo przepuszczalnymi lub o wysokim poziomie wód gruntowych do drugiego etapu oczyszczania ście¬ków stosuje się filtr piaskowy, z którego ścieki mo¬gą być odprowadzane do wód powierzchniowych lub gruntu. W zależności od wielkości działki sto¬suje się filtry piaskowe poziome lub pionowe. Dla czterech osób wymiary filtra pionowego wyniosą 5x4 m, a poziomego 6x5,5 m. Filtry buduje się także w nasypie, ponad poziomem gruntu. Typowy filtr piaskowy składa się ze studzienki rozdzielczej, przewodów rozprowadzających i zbierających ścieki oraz studzienki zbiorczej. Filtr piaskowy buduje się na warstwie nieprzepuszczalnej folii, a przykrywa geowłókniną i ziemią. Przewody rozsączające i zbierające ścieki leżą w obsypce żwirowej, a pomiędzy nimi znajduje się filtrująca warstwa piasku.
Innym rozwiązaniem drugiego etapu oczysz¬czania ścieków są filtry gruntowo-roślinne, zwane też oczyszczalniami hydrobotanicznymi lub hydrofitowymi. Ich powierzchnia obsa¬dzona jest roślinnością bagienną, np. trzciną pospolitą, której korzenie i kłącza spulchniają piasek i doprowadzają powietrze do złoża. Dzięki odpowiedniej ilości tlenu w warstwie ziemi, przez którą przesączają się ścieki, w filtrach gruntowo-roślinnych zachodzą te same biologiczne procesy oczyszczania, jak podczas przesączania się ścieków przez warstwę gruntu, lecz znacznie szybciej. Rozwiązanie to stosuje się na dużych działkach, gdzie można tworzyć mały ekosystem bagienny, w którym ścieki są „konsumowane" przez bakterie.
W polskich warunkach klimatycznych zaleca się budowę filtrów z podpowierzchniowym prze¬pływem ścieków i ze złożem o sporej głębokości, od 1 do 2 m, by nie zamarzło ono zimą. Na działkach z wysokim poziomem wód i gruntami gliniastymi, i na tych o tak małej powierzchni, że nie można zbudować drenażu lub filtru piaskowego czy gruntowo-roślinnego, w drugim etapie oczyszczania ścieków (po ich przejściu przez osadnik gnilny) stosuje się technologie wykorzystywane w dużych oczyszczalniach, tylko w mniejszej skali: złoża biologiczne i osad czynny (komory napowietrzania).

                                                             Złoża biologiczne

Umieszcza się je w zbiornikach o konstrukcji i wielkości zbliżonej do osadni¬ków gnilnych. Wypełnia tłuczniem, drob¬nym kamieniem polnym, torfem lub kształtkami z tworzyw. Ścieki po wstępnym oczyszczeniu są rozprowadzane równomiernie na powierzch¬ni materiału wypełniającego złoże, przez który powoli się przesączają. Powolny przepływ przez złoże umożliwia mikroorganizmom tworzącym błonę biologiczną skonsumowanie zanieczyszczeń zawartych w ściekach. W wyniku tego procesu powstają oczyszczone ścieki, które mogą być odprowadzone do wód powierzchniowych lub gruntu, a na dnie zbiornika ze złożem gromadzi się osad i trzeba go przepompować z powrotem do osadnika gnilnego oraz co pewien czas - wraz z osadem z osadnika gnilnego - usunąć za pomocą wozu asenizacyjnego.

                                                                  Osad czynny

W technologii osadu czynnego wykorzysty¬wane są zbiorniki o wymiarach zbliżonych do osadników gnilnych. Składają się z osadnika wstępnego (gnilnego) komory osadu czynnego (napowietrzania) i osadnika wtórnego, przez które przepływają ścieki. Napowietrzenie ścieków w komorze osadu czynnego wymaga mieszania i stosowania dmuchawy. Dzięki dobremu na¬tlenieniu mikroorganizmy rozwijają się na tyle szybko, że oczyszczają ścieki nawet na tak małej powierzchni. Oczyszczone ścieki trafiają do osad¬nika wtórnego, a z niego mogą być odprowadzone do wód powierzchniowych lub gruntu. Osad jest zatrzymywany i przepompowywany do osadnika gnilnego, a z niego okresowo wywożony wozem asenizacyjnym. Jednak w porównaniu z innymi rozwiązaniami oczyszczalnie z komorami napowie¬trzania zużywają dużo energii elektrycznej.
Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków stawia przed inwestorami szereg pytań, dlatego warto przeanalizować ich funkcjonowanie oraz dokonać oceny już istniejących obiektów, tak by w przyszłości były wybierane systemy sprawdzone w praktyce, o wysokiej skuteczności działania oraz prostej i niezawodnej eksploatacji.

Joanna Pielech
Oddział Siedlce

Źródła:  
1.    Bądź nowoczesny-oczyszczaj ścieki,  M. Drobnik, Murator 2010
2.    Nowoczesne systemy oczyszczania ścieków, J. Łomotowski, A. Szpindor, ARKADY 1999 Warszawa.
3.    Przydomowe oczyszczalnie ścieków – poradnik, Centrum Zielonych Technologii, Białystok 2008
4.    Pięć wariantów własnych oczyszczalni ścieków, B. Czekała, R. Lesiakowski,  A. Sawa, topAgrar 2011
       5. www.zielonetechnologie.pl

Przygotował A.D.

  • Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

    Dyrektor MODR Warszawa: Sławomir Piotrowski
    Zastępca Dyrektora MODR Warszawa: Adam Tarkowski

    ul. Czereśniowa 98, 02-456
    tel. 22 571 61 00 | fax. 22 571 61 01
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Bielice

    Dyrektor Oddziału: Krzysztof Szumski

    Bielice 19, 96-500 Sochaczew 
    tel. 46 862 00 40 | fax.46 862 00 52
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Ostrołęka

    Dyrektor Oddziału: Bogdan Bagiński

    ul. Targowa 4, 07-410 Ostrołęka,
    tel. 29 760 03 69 - fax. 29 769 49 53
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Płock

    Dyrektor Oddziału: Wojciech Banaszczak

    ul. Zglenickiego 42 D, 09-411 Biała
    tel./fax: 24 269 77 00
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Poświętne w Płońsku

    Dyrektor Oddziału: Jarosław Grabowski

    ul. H Sienkiewicza 11, 09-100 Płońsk
    tel: 23 663 07 00, fax: 23 662 99 50
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek: 700 - 1500

  • MODR Warszawa oddział Radom

    Dyrektor Oddziału: Marcin Kaca

    ul. Chorzowska 16/18, 26-600 Radom,
    tel./fax 48 365 02 06 wew. 104
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 730 - 1530

  • MODR Warszawa Oddział Siedlce

    Dyrektor Oddziału: Józef Jan Romańczuk

    ul. Kazimierzowska 21, 08-110 Siedlce
    tel. 25 640 09 11, fax. 25 640 09 12
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

Copyright 2011 - 2024 MODR | Przeglądając stronę, akceptujesz naszą politykę prywatności.