Skip to main content
MODR Warszawa:  ul. Czereśniowa 98, 02-456 Warszawa  | ikona 22 571 61 00 

Sieć na rzecz innowacji
w rolnictwie i na obszarach wiejskich

Agroekologia

Agroekologia, inaczej zwana ekologią rolniczą, to nauka badająca współzależności między żywymi organizmami pół uprawnych oraz wpływ na te współzależności zmian siedliska wskutek zabiegów melioracyjnych, agrotechnicznych, emisji przemysłowych i skażeń komunalnych.

W efekcie współpracy Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego z Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach powstał film, w którym przybliżona została agroekologia.

Temat przedstawił dr Robert Borek z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach.ostępujące zmiany klimatyczne prowadzą do zachwiania równowagi wodnej w środowisku. Woda jest głównym zasobem dla produkcji roślinnej i zwierzęcej. Zmiany klimatu generują wahania temperatury i opadów, zmuszają rolników do przemyślenia strategii uprawy roślin i hodowli zwierząt w warunkach okresowych niedoborów wody.

Te niekorzystne warunki pogodowe negatywnie przełożyły się na stan i kondycję większości upraw, a tym samym na wielkość i jakość uzyskanych plonów. W skrajnych przypadkach susza doprowadziła do całkowitej ich utraty. Walka z tymi zagrożeniami to konieczność szukania nowych rozwiązań mających za zadanie niwelować niekorzystne warunki.

Pierwszym krokiem, aby przeciwdziałać negatywnym skutkom zmian klimatycznych na rolnictwo jest zidentyfikowanie zagrożeń, a następnie wybór środków zaradczych na poziomie gospodarstw. 

Aby znaleźć nowe rozwiązania przystąpiliśmy do realizacji operacji „Rolnictwo wobec zmian klimatu”, która realizowana jest w ramach Planu Operacyjnego KSOW na lata 2020-2021 w zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich.

Celem operacji jest ułatwianie wymiany wiedzy fachowej oraz dobrych praktyk w zakresie wdrażania innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich w obszarze skutków zmian klimatu i jego wpływu na rolnictwo mazowieckiej wsi. Cel operacji zrealizowany jest poprzez upowszechnienie wiedzy i doświadczeń we wdrażaniu innowacji mających na celu niwelowanie skutków zmian klimatu w produkcji rolniczej oraz działalności pozarolniczej.

W ramach operacji powstanie 30 filmów informacyjnych, w których skorzystamy z doświadczenia oraz wiedzy naukowej jednostek naukowo badawczych.  

 

Magdalena Kowalewska
MODR Warszawa

 

FILM https://www.youtube.com/watch?v=QFZYLEKUy3I&list=PLkqHHB-dLESJrSk2Xbrm7bU0yF1_qLm65&index=12

Agroekologia- adaptacja rolnictwa do zmian klimatu, oparta na naturze

Szacuje się, że produkcja żywności odpowiada za 15-28% emisji gazów cieplarnianych. Z drugiej strony wielkoobszarowe rolnictwo, oparte na monokulturach, intensywnym nawożeniu i opryskach oraz intensywnym chowie jest przyczyną degradacji atmosfery, gleb i wód oraz wielu chorób zwierząt i ludzi. W mojej opinii rozwiązaniem przyszłości nie jest szeroko rozumiane i wieloznaczne pozornie zrównoważone rolnictwo, wspierane przez wielkie korporacje ale agroekologia, która jest jedyną opcją sprawiedliwą społecznie.

Zacznijmy od tego, że agroekologia w Polsce jest rozumiana fragmentarycznie i zawężana do związku ekologii z rolnictwem. Takie rozumienie wypacza istotę idei rolnictwa. W rzeczywistości obejmuje ona również jego wymiar ekonomiczny i społeczny, w tym krótkie łańcuchy produkcji żywności oraz współpracę lokalną. Nie możemy więc zapominać o właściwym wynagradzaniu rolnika za dostarczone dobra i usługi środowiskowe, taka kompensacja powinna być również sprawiedliwa społecznie dla wszystkich mieszkańców wsi, którzy tworzą lokalną wspólnotę i z niej korzystają.

Na forum międzynarodowym, co wyrażane jest w dokumentach FAO oraz Komisji Europejskiej, agroekologia jest definiowana równocześnie jako metoda naukowa, praktyka oraz ruch społeczny.

Agroekologia jako praktyka rolna, wykorzystuje odnawialne źródła energii, lokalną wiedzę rolników i ich preferencje oraz w głównej mierze bioróżnorodność w celu dostarczenia dóbr publicznych, tak zwanych usług ekosystemowych. Stosuje również gospodarkę o obiegu zamkniętym (ponowne wykorzystanie odpadów w cyklu produkcji np. jako nawozy lub źródło energii). 

Dywersyfikacja produkcji

Kluczowe jest tutaj zaangażowanie rolników w proces projektowania całego systemu – zarządzania uprawą roślin i hodowlą zwierząt, budowania gospodarstwa i systemu sprzedaży żywności. To rolnik jest centralnym punktem, on tworzy system oddolnie, on go projektuje i dostosowuje do swoich potrzeb.

Naukowcy i firmy sprzedające środki produkcji nie mogą narzucać gotowych rozwiązań, pełnią tylko rolę wspierającą rolnika. Wymaga to oczywiście dużej wiedzy i świadomości oraz pracy rolnika ale sprawia że jest niezależny, ma on silniejszą pozycję. Może wytwarzać lokalnie produkty wysokiej jakości oraz różnicować produkcję.

Szczególną uwagę zwraca się też na wsparcie drobnych rolników z gospodarstwami rodzinnymi, prawa kobiet oraz zachowanie tradycyjnych odmian roślin i ras zwierząt.

Kluczowy jest wsparcie ruchu rolnictwa wpieranego społecznie (RWS), spółdzielni producenckich, grup lokalnego wsparcia (Lokalne Grupy Działania, grupy rolników wspierane na poziomie gminy, koła gospodyń wiejskich itp.).

Promocja odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich (Polska zajmuje 5 miejsce w UE pod względem przyrostu zainstalowanej mocy fotowoltaiki). Odnawialna energia jest więc nie tylko dbałością o środowisko, ale staje się również opłacalna.

Ograniczenie spalania paliw kopalnych + Ochrona dostępności zasobów lub ich jakości (w szczególności gleby i wód) – w sytuacji, kiedy większość gleb uprawnych Polski jest słabej jakości, z niską zawartością materii organicznej, w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z problemem suszy w rolnictwie, stosowanie dobrych praktyk chroniących węgiel i wodę w glebie jest koniecznością.

– uprawa konserwująca (ograniczenie orki – uprawa bezorkową/pasowa + wzbogacony płodozmian + okrycie gleby roślinnością, mulczem itp.),

- zadrzewienia śródpolne w postaci pasów i agroleśnictwo (osłaniają przed wiatrem, ograniczając parowanie z upraw; dostarczają ściółki z opadających liści do gleby wzbogacając ją w węgiel; chronią przed erozją i wymywaniem składników pokarmowych z zastosowanych nawozów, poprawia bioróżnorodność), (ochrona zwierząt przed słońcem, wiatrem).

- przyspieszenie terminów i zmniejszenie ilości wysiewu nasion, stosowanie odmian roślin odpornych na suszę

- racjonalizacja nawożenia mineralnego i organicznego w tym wapnowania - właściwa dawka we właściwym terminie i miejscu (maszyny aplikujące doglebowo nawóz oraz metody rolnictwa precyzyjnego oparte na sensorach maszyn, zdjęciach dronów czy zdjęciach satelitarnych w uproszczeniu wychwytujących różnice we właściwościach fal promieniowania odbitego od ziemi)

- rolnictwo ekologiczne, biologiczna oraz integrowana ochrona roślin. W 2018 r. w Polsce było ok. 19 tys. gospodarstw ekologicznych. widać ciągły spadek liczby gospodarstw, podczas gdy w innych krajach UE ich liczba stale rośnie. Integrowana ochrona roślin - sposób ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, polegający na wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod ochrony roślin, w szczególności metod niechemicznych, w sposób minimalizujący zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska. Biologiczna ochrona roślin - metoda ochrony roślin, czynnie wykorzystująca żywe organizmy do utrzymywania niskiej liczebności populacji organizmów szkodliwych dla roślin uprawnych

- dwukierunkowa zintegrowana produkcja roślinna i zwierzęca – naturalny nawóz i pasza wytwarzane w tym samym gospodarstwie lub współpraca pomiędzy rolnikami

- włączenie lokalnych społeczności w planowanie działań jest najbardziej efektywnym sposobem zarządzania zasobami przyrodniczymi. Powiązanie producentów i konsumentów w krótkich łańcuchach produkcji i dostaw oraz sprzedaż bezpośrednia pozwalają znacząco zredukować ślad węglowy, ślad ekologiczny oraz inne wskaźniki przypadające na jednostkę transportowanego produktu. Ponadto wspiera lokalnych producentów, obniża koszty i potrzebę stosowania dodatków do żywności, przedłużających trwałość produktu. Mamy więc tańszą i zdrowszą żywność.

 

Przykładem gospodarstwa w nurcie agroekologii jest ekologiczne gospodarstwo Moniki i Roberta Kuryluków w Holeszowie, woj. lubelskie.

 

dr Robert Borek

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach

 

  • Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

    Dyrektor MODR Warszawa: Sławomir Piotrowski
    Zastępca Dyrektora MODR Warszawa: Adam Tarkowski

    ul. Czereśniowa 98, 02-456
    tel. 22 571 61 00 | fax. 22 571 61 01
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Bielice

    Dyrektor Oddziału: Krzysztof Szumski

    Bielice 19, 96-500 Sochaczew 
    tel. 46 862 00 40 | fax.46 862 00 52
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Ostrołęka

    Dyrektor Oddziału: Bogdan Bagiński

    ul. Targowa 4, 07-410 Ostrołęka,
    tel. 29 760 03 69 - fax. 29 769 49 53
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Płock

    Dyrektor Oddziału: Wojciech Banaszczak

    ul. Zglenickiego 42 D, 09-411 Biała
    tel./fax: 24 269 77 00
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Poświętne w Płońsku

    Dyrektor Oddziału: Jarosław Grabowski

    ul. H Sienkiewicza 11, 09-100 Płońsk
    tel: 23 663 07 00, fax: 23 662 99 50
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek: 700 - 1500

  • MODR Warszawa oddział Radom

    Dyrektor Oddziału: Marcin Kaca

    ul. Chorzowska 16/18, 26-600 Radom,
    tel./fax 48 365 02 06 wew. 104
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 730 - 1530

  • MODR Warszawa Oddział Siedlce

    Dyrektor Oddziału: Józef Jan Romańczuk

    ul. Kazimierzowska 21, 08-110 Siedlce
    tel. 25 640 09 11, fax. 25 640 09 12
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

Copyright 2011 - 2024 MODR | Przeglądając stronę, akceptujesz naszą politykę prywatności.