Przetwórstwo w gospodarstwie (działalność marginalna, lokalna i ograniczona)
Małgorzata Florczak – Umiastowska
Oddział Bielice
Rolnik może rozpocząć przetwórstwo artykułów pochodzenia zwierzęcego na niewielką skalę w formie działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej. Poszerzenie funkcji gospodarstwa o przetwórstwo zwiększa jego stabilność i odporność na zmieniające się warunki produkcyjne. Oto opis wymogów prowadzenia działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej.
Zakres i obszar produkcji, a także wielkość dostaw produktów pochodzenia zwierzęcego pozwalające na uznanie działalności za marginalną, lokalną i ograniczoną, określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 8 czerwca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz. U. Nr 113, poz. 753).
Co zawiera rozporządzenie?
Działalność uznaje się za marginalną, lokalną i ograniczoną, jeżeli zakład prowadzi:
a) rozbiór świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego, końskiego lub produkcję z tego mięsa. Dostawy tych produktów nie mogą przekraczać wagowo 1 tony tygodniowo;
b) rozbiór świeżego mięsa drobiowego lub zajęczaków, lub produkcję z tego mięsa. Dostawy tych produktów nie mogą przekraczać wagowo 0,5 tony tygodniowo;
c) rozbiór świeżego mięsa zwierząt łownych, odstrzelonych zgodnie z przepisami prawa łowieckiego lub produkcję z tego mięsa. Dostawy takiego rodzaju produktów nie mogą przekraczać wagowo 0,5 tony miesięcznie;
d) rozbiór świeżego mięsa zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych lub produkcję z tego mięsa. Dostawy nie mogą przekraczać wagowo 0,5 tony miesięcznie;
e) produkcję produktów mięsnych (np. kiełbas, czy wędlin), w tym gotowych potraw wyprodukowanych z mięsa. Dostawy tego rodzaju produktów nie mogą przekraczać wagowo 1,5 tony tygodniowo;
f) produkcję obrobionych lub przetworzonych produktów rybołówstwa. Dostawy tego rodzaju produktów nie mogą przekraczać wagowo 0,15 tony tygodniowo;
g) produkcję produktów mlecznych wyprodukowanych z mleka pozyskanego w gospodarstwie, które spełnia wymagania umożliwiające dostarczanie mleka do zakładu przetwórstwa mleka. Dostawy nie mogą przekraczać wagowo 0,3 tony tygodniowo.
Miejsca sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego oraz zakłady prowadzące handel detaliczny - do których następuje dostawa - muszą znajdować się na obszarze jednego województwa lub na obszarze sąsiadujących z nim powiatów, w odniesieniu do zakładu, w którym prowadzona jest produkcja.
Projekt technologiczny zakładu
Podmiot planujący prowadzenie działalności - przed uzyskaniem pozwolenia na budowę zakładu lub przed rozpoczęciem dostosowania istniejących budynków lub pomieszczeń - musi sporządzić projekt technologiczny zakładu. Projekt ten, wraz z wnioskiem o jego zatwierdzenie, należy przesłać powiatowemu lekarzowi weterynarii właściwemu ze względu na planowane miejsce prowadzenia działalności. Powiatowego lekarza weterynarii należy powiadomić również o zakresie i wielkości produkcji oraz rodzaju produktów pochodzenia zwierzęcego, które mają być produkowane w zakładzie. Wymagania jakie powinien spełniać projekt technologiczny zakładu zostały określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 8 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań, jakie powinien spełniać projekt technologiczny zakładu, w którym ma być prowadzona działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z 2013 r., poz. 434).
W przypadku działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej wymagana jest uproszczona wersja projektu technologicznego.
Decyzja administracyjna i rejestracja firmy
Producent obowiązkowo rejestruje swoją działalność w gminie, która zgłasza go do Centralnej Ewidencji Informacji o Działalności Gospodarczej - CEIDG. Następnie - po uzyskaniu decyzji zatwierdzającej projekt technologiczny zakładu - na co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem planowanej działalności podmiot składa wniosek o wpisanie go do rejestru zakładów, prowadzonego przez powiatowego lekarza weterynarii, właściwego ze względu na planowane miejsce prowadzenia tej działalności. Po nadaniu zakładowi weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego, możliwe jest rozpoczęcie prowadzenia działalności. Trzeba jeszcze pamiętać, żeby nie później niż w dniu przystąpienia do produkcji dokonać zgłoszenia do WIJHARS (Wojewódzkiej Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych). Zarejestrowanie pozarolniczej działalności gospodarczej powoduje, że z rolnika stajemy się przedsiębiorcą i obowiązuje nas ewidencjonowanie przychodów z działalności w celu naliczenia należnych podatków (warto pamiętać o ewentualnych zwolnieniach przedmiotowych od podatku, co nie jest równoznaczne ze zwolnieniem od ich rejestrowania). W ubezpieczeniu społecznym zmianie ulega wysokość ubezpieczenia społecznego, albo przetwórca podwójnie opłaca składkę KRUS, albo też musi ubezpieczyć się w ZUS.
Wymagania dla budynków i pomieszczeń produkcyjnych
Miejsce, w którym prowadzona jest działalność przetwórcza, musi spełniać określone wymagania. W przypadku żywności pochodzenia zwierzęcego organem nadzorującym jest powiatowy lekarz weterynarii, a w przypadku produktów pochodzenia roślinnego powiatowy inspektor sanitarny. Ogólne wymogi higieny dla wszystkich przedsiębiorstw sektora spożywczego określają przepisy rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych.
Pomieszczenia produkcyjne powinny przede wszystkim:
- pozwalać na higieniczne wykonywanie wszystkich czynności, być utrzymywane w czystości i dobrym stanie technicznym;
- być zabezpieczone przed dostępem szkodników;
- posiadać odpowiednią liczbę umywalek, właściwie usytuowanych;
- mieć wystarczające systemy wentylacji;
- posiadać odpowiednie powierzchnie np. podłóg, ścian, sufitów, drzwi czy stołów - łatwe do czyszczenia i dezynfekcji, skonstruowane z materiałów nieprzepuszczalnych, zmywalnych, nietoksycznych, itd. Na podstawie zasad systemu HACCP, w zakładzie powinna zostać opracowana instrukcja opisująca m.in. procedury mycia i dezynfekcji, usuwania odpadów, zabezpieczenia przed szkodnikami, itd. Procedury te powinny gwarantować, że proces produkcji żywności prowadzony jest z zachowaniem higieny, w sposób bezpieczny i łatwy do skontrolowania. Należy jednak podkreślić, że dokumentacja dotycząca systemu HACCP i dobrych praktyk powinna być proporcjonalna do rozmiaru danego zakładu oraz wielkości produkcji. Ponadto, każda osoba pracująca w styczności z żywnością powinna utrzymywać wysoki stopień higieny osobistej i nosić odpowiednie, czyste, ochronne okrycie wierzchnie.
Postępowanie z odpadami żywnościowymi
Odpady żywnościowe, uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego i inne odpady muszą być jak najszybciej usuwane z pomieszczeń, gdzie znajduje się żywność. Powinny być składowane w szczelnych pojemnikach oraz usuwane w sposób higieniczny i przyjazny dla środowiska, zgodnie z właściwymi przepisami prawa.
Literatura:
1. www.minrol.gov.pl
2. Praca zbiorowa pod red. Zofii Winwer Produkty tradycyjne i regionalne w krótkich łańcuchach żywności, Warszawa 2013, wyd. Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej
3. Barbara Sałata Produkcja i sprzedaż żywności pochodzenia zwierzęcego w gospodarstwie w ramach działalności MLO – możliwości i problemy, Radom 2012, wyd. CDR W Brwinowie o/Radom
OPR. A.D.