Na Kurpiowszczyźnie hodujmy bydło rasy MONTBELIARDE - dlaczego ?
Dominującą rasą jest tu rasa holsztyńsko-fryzyjska, zaimportowana w większości w drugiej połowie lat 90-tych ubiegłego wieku, głównie z Niemiec i Holandii. Nie da się ukryć, że bydło tej rasy znalazło się na tym terenie dzięki pracownikom ówczesnego ODR w Ostrołęce. Należy bowiem wiedzieć, że powiat ostrołęcki w latach 60-tych ubiegłego stulecia z urzędu został wytypowany do chowu bydła rasy polskiej czerwonej, która nadaje się do chowu w ekstremalnych warunkach
(obecnie ta rasa już jest objęta ochroną zasobów genowych w programie rolnośrodowiskowym, ponieważ groziło jej wyginięcie). Powstało więc pytanie, czy w takich warunkach środowiskowych rolnicy poradzą sobie z tak wymagającą rasą jaką jest rasa HF?
Po około 15 latach praktyki, okazuje się, że tak - adaptacja uwieńczona została wielkim postępem hodowlanym. Dzięki temu powiat ostrołęcki znajduje się na czołowym miejscu w kraju pod względem produkcji mleka i jednostkowej wydajności krów. Niemniej jednak wielu hodowców ma ciągle problemy z chowem i hodowlą tej rasy. Biorąc pod uwagę obecną sytuację ekonomiczną gospodarstw oraz potrzebę ułatwienia pracy hodowcom, dziś my - ci sami doradcy co w poprzednim okresie - proponujemy jednak stopniową wymianę bydła holsztyńsko-fryzyjskiego na francuską rasę Montbeliarde.
***
Dlaczego? Rasa ta pod względem wydajności mlecznej niewiele różni się od HF, natomiast ma wiele innych cech przemawiających za jej hodowlą. Wywodzi się z Francji, gdzie jest jedną z bardziej popularnych ras, lecz wyhodowana została w klimacie typu kontynentalnego - cechującego się nagłymi zmianami temperatury. W związku z tym odporna jest na zmiany klimatyczne (upalne lata i mroźne zimy). Populacja tej rasy wynosi ogółem około 1,5 mln krów. Jest to bydło w typie kombinowanym o dwukierunkowej użytkowości, ale głównie o użytkowości mlecznej. Średnio od krowy uzyskuje się ok. 8 tys. kg mleka w ciągu roku, o zawartości tłuszczu w granicach 4 % i białka średnio 3,45 %. Krowy rekordzistki dają ponad 13 tys. kg mleka. Umaszczenie tej rasy jest czerwono-białe, z tym że głowa, nogi i wymię są białe. Jest to bydło rosłe i dobrze umięśnione. Dorosłe krowy ważą od 600 do 700 kg, a buhaje od 900 do 1200 kg.
Zalety tej rasy to:
- bardzo dobra płodność krów (wysoki wskaźnik unasieniania)
- łatwość wcieleń
- odporność na mastitis (niski poziom komórek somatycznych w mleku)
- wartościowe białko mleka
- dobre umięśnienie
- mocne nogi, odporność na kulawiznę
- długowieczność (duży procent krów osiąga 5 i więcej laktacji)
***
Dzięki tym cechom Montebeliarde jest rasą łatwą w hodowli, odporną i szybko przystosowującą się do różnych warunków środowiskowych. Jej mleko doskonale nadaje się do produkcji serów, dzięki dużej zawartości białka (z wielką zawartością frakcji B kappa kazeiny). Ponadto posiada bardzo dobrą jakość mięsa o niskiej zawartości tłuszczu. Dzięki wysokim przyrostom wagowym i dobrej budowie ciała zarówno jałówek jak i byczków, jest rasą szczególnie polecaną, gdyż cechy te mają niebagatelny wpływ na ekonomikę hodowli przy obecnych cenach mleka. Także krowy wybrakowane są łatwe w opasie i produkują tusze dobrej jakości. Bydło Montebeliarde moża również wykorzystać do produkcji mięsa, krzyżując ją z rasami mięsnymi - nawet z rasą Charolais bez obawy na trudne porody. W porównaniu do czystych HF rasę Montbeliarde dodatkowo charakteryzują znacznie niższe wymagania środowiskowe - nie wymagana jest dobra jakość obór, ma mniejsze wymagania co do jakości pasz, cechuje ją mniejszy pobór suchej masy oraz lepsze wykorzystanie pobranej paszy.
Dodajmy, że rasa ta wywodzi się z rodziny Simentale. Udoskonalono ją w wyniku blisko stuletniej selekcji w kierunku mlecznym i jest rasą szczególnie wyróżniającą się na tle innych. Polecamy ją hodowcom zmagającym się z problemami zdrowotnościowymi swoich stad oraz posiadającymi nie najlepsze warunki środowiskowe. Dla nich najlepszym i najtańszym rozwiązaniem jest krzyżowanie rasy HF właśnie z rasą Montbeliarde. W ten sposób można uzyskać wydajność 7000-9000 kg mleka od krowy rocznie, lecz o znacznie lepszej wartości technologicznej ze względu na ilość i jakość białka. Zmniejsza się nam problem zacieleń przez co skraca się okres międzyciążowy. Zostaje polepszona kondycja ciała, a tym samym obniża się problem z porodami niemal dwukrotnie. Ponadto wyższa jest wartość cieląt, mniej mamy inseminacji, krowy szybciej powracają do kolejnej ciąży, zmniejszone są koszty leczenia - to główne przesłanki przemawiające za upowszechnieniem chowu krzyżówkowego rasy HF z rasą Montbeliarde.
***
Decydując się na wprowadzenie do swoich stad rasy Montbeliarde musimy wiedzieć, że ta rasa już na dobre zadomowiła się w naszym kraju. Posiadamy kilka stad czystorasowych o liczebności kilkuset sztuk, z średnią wydajnością ponad 8 tys. kg mleka. Posiadamy również kilkadziesiąt stad o mniejszej liczebności, które są przykładem i wzorem dla sąsiadujących gospodarstw w upowszechnieniu tej rasy. Musimy również wiedzieć, że Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka prowadzi księgi dla rasy Montbeliarde w Polsce oraz rejestr zabiegów w systemie SYMLEK. Natomiast Mazowieckie Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt obsługujące nasz teren, dysponuje nasieniem buhajów, które można zamówić u inseminatora obsługującego gospodarstwo.
Należy także podkreślić, że rasa Montbeliarde - choć w niewielkiej ilości - znajduje się już na terenie północno-wschodniego Mazowsza. Krowy tej rasy znajdujące się pod kontrolą wartości użytkowej w powiecie makowskim i ostrołęckim dały w 2007 r. pow. 7 tys. kg mleka. Zebrana opinia o rasie od naszych hodowców jest również bardzo pozytywna. Przytaczam opinię jednego z nich: „piękny wygląd, zdrowotność bardzo dobra, wydajność znakomita, łatwość zacieleń, wymagania żywieniowe nie tak wygórowane jak przy rasie HF".
Na zakończenie, żeby zachęcić naszych rolników do chowu i hodowli opisanej rasy, chcę dodać, że ponad 40 krajów na wszystkich kontynentach wybrało rasę Montbeliarde - czystą lub krzyżowaną z innymi rasami. Świadczy to o jej przydatności oraz opłacalności hodowli w nowoczesnej produkcji mleka. Nadaje się także doskonale do produkcji mięsa.
Franciszek Lesiński
Oddział w Ostrołęce