Sprostanie rosnącym wymaganiom współczesnej hodowli zwierząt to zadanie badań nad modyfikacjami zwierząt hodowlanych. Modyfikacje genetyczne umożliwiają przystosowanie nowoczesnej hodowli do zmian klimatu, wymogów ekonomicznych czy wymogów konsumentów.

W efekcie współpracy Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego z Instytutem Zootechniki PIB, powstał film, w którym zostały przybliżone metody wspomaganego rozrodu w produkcji zwierzęcej.

Temat nowych metod biotechnologii rozrodu zwierząt – szanse nie tylko dla hodowli przedstawił prof. dr hab. Jacek Jura z Instytutu Zootechniki PIB.

Postępujące zmiany klimatyczne prowadzą do zachwiania równowagi wodnej w środowisku. Woda jest głównym zasobem dla produkcji roślinnej i zwierzęcej. Zmiany klimatu generują wahania temperatury i opadów i zmuszają rolników do przemyślenia strategii uprawy roślin i hodowli zwierząt w warunkach okresowych niedoborów wody.

Te niekorzystne warunki pogodowe negatywnie przełożyły się na stan i kondycję większości upraw, a tym samym na wielkość i jakość uzyskanych plonów. W skrajnych przypadkach susza doprowadziła do całkowitej ich utraty. Walka z tymi zagrożeniami to konieczność szukania nowych rozwiązań mających za zadanie niwelować niekorzystne warunki.

Pierwszym krokiem, aby przeciwdziałać negatywnym skutkom zmian klimatycznych na rolnictwo jest zidentyfikowanie zagrożeń, a następnie wybór środków zaradczych na poziomie gospodarstw. 

Aby znaleźć nowe rozwiązania przystąpiliśmy do realizacji operacji „Rolnictwo wobec zmian klimatu”, która realizowana jest w ramach Planu Operacyjnego KSOW na lata 2020-2021 w zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich.

Celem operacji jest ułatwianie wymiany wiedzy fachowej oraz dobrych praktyk w zakresie wdrażania innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich w obszarze skutków zmian klimatu i jego wpływu na rolnictwo mazowieckiej wsi. Cel operacji zrealizowany jest poprzez upowszechnienie wiedzy i doświadczeń we wdrażaniu innowacji mających na celu niwelowanie skutków zmian klimatu w produkcji rolniczej oraz działalności pozarolniczej.

W ramach operacji powstanie 30 filmów informacyjnych, w których skorzystamy z doświadczenia oraz wiedzy naukowej jednostek naukowo badawczych.  

Magdalena Kowalewska
MODR Warszawa

FILM: https://www.youtube.com/watch?v=ZPZGss2nnoI

Nowe metody biotechnologii rozrodu zwierząt – szanse nie tylko dla hodowli

Współczesna hodowla zwierzęca stoi przed szeregiem wyzwań. Wyzwania te są związane m.in. z wymogami rynku konsumenckiego oraz ze zmianami w środowisku jakie zachodzą na skutek zmian klimatycznych. Niebagatelny wpływ na produkcję zwierzęcą wywierają rosnące wymogi związane z ochroną środowiska. Współczesna hodowla zwierząt, aby sprostać tym wyzwaniom musi wprowadzać na swój obszar najnowsze osiągnięcia naukowe, które koncentrują się na szeregu aspektach związanych z produkcją zwierzęcą. Chodzi o wprowadzanie nowych rozwiązań w utrzymaniu zwierząt, w sposobie żywienia czy związanych z rozrodem. Nowoczesna hodowla zwierzęca powinna również stawać się coraz bardziej przyjazna dla środowiska, w którym funkcjonuje poprzez chociażby zmniejszenie ilości zanieczyszczających glebę i wody odchodów zwierzęcych.

Jednym z procesów, który pozwala na sprostanie określonym wyzwaniom w hodowli zwierząt gospodarskich jest proces modyfikacji genomów. Modyfikacje genetyczne w obrębie określonego gatunku czy rasy zwierząt hodowlanych odbywały się do tej pory na drodze selekcji i krzyżowań. Do rozrodu wybierano najlepsze samce i samice, u których hodowcy zaobserwowali najbardziej korzystne dla danego profilu hodowli cechy użytkowe. Wysoką płodność i plenność, odporność na choroby, szybkie przyrosty masy ciała, mleczność, mięsność i wiele innych. Proces selekcji jest jednak długotrwały i nie zawsze przynosi zakładane efekty. Często poprawa jednej wybranej cechy powodowała utratę innej, równie istotnej dla opłacalności hodowli. Praca hodowlana jest długotrwała i żmudna. Współcześnie istnieje wiele wyspecjalizowanych ras zwierząt, które w mniejszym lub większym stopniu spełniają kryteria i wymogi hodowli. Badania naukowe związane z jakością i zdrowotnością produktów pochodzenia zwierzęcego stały się bardziej wnikliwe. Dostarczają one coraz więcej informacji o tym, jak dany produkt wpływa na zdrowie konsumenta. W oparciu o to rośnie świadomość konsumentów i powoduje, że rosną ich wymogi i oczekiwania co do konkretnych produktów. Jedną z dróg, która umożliwia sprostanie tym wymogom, w znacznie krótszym czasie niż selekcja i krzyżowanie, jest proces modyfikacji genomów - transgeneza. Transgeneza - proces świadomego wprowadzania określonych zmian w genomie, który pozwala na włączenie dowolnej informacji genetycznej, której rezultatem będzie uzyskanie określonych cech: np. odporności na daną jednostkę chorobową, produkowanie w mleku białka o znaczeniu terapeutycznym czy zmian w jego składzie w kierunku zwiększenia zawartości kazeiny (więcej sera), obniżenie zawartości lub eliminacja składników alergogennych (laktoza), czy uzyskanie przyjaznych dla środowiska osobnik ów (istniejące już Enviropigs - świnie produkujące mniej fosforu w odchodach). Liczba możliwych modyfikacji jest praktycznie nieograniczona. Podkreślić należy, że modyfikacje genetyczne mogą być przeprowadzane jedynie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, zgodnie z normami etycznymi dotyczącymi dobrostanu zwierząt.

Udokumentowano do tej pory uzyskanie wielu genetycznie zmodyfikowanych zwierząt hodowlanych (hodowlanych zwierząt transgenicznych). Zostały one poddane wnikliwym badaniom, które potwierdziły nabycie nowych, zakładanych cech bez negatywnego wpływu na ich zdrowie. Część uzyskanych od nich produktów, po zweryfikowaniu została dopuszczona do obrotu.  Pozostałe są badane. W uzyskanych do tej pory transgenicznych zwierząt hodowlanych nie stwierdzono odbiegających od norm dla danego gatunku czy rasy, stanu zdrowia oraz wskaźników rozrodczych.

W Instytucie Zootechniki Państwowym Instytucie Badawczym, od szeregu lat, prowadzone są badania dotyczące biotechnologii rozrodu zwierząt gospodarskich. Wyniki prac są udostępniane na konferencjach naukowych, są upowszechniane na organizowanych przez Instytut Szkołach dla Hodowców, prezentowane w ramach wykładów dla uczniów szkół rolniczych.

dr hab. Jacek Jura prof. IZ PIB