Skip to main content
MODR Warszawa:  ul. Czereśniowa 98, 02-456 Warszawa  | ikona 22 571 61 00 

Stres cieplny u krów mlecznych

Stres cieplny to przegrzanie organizmu krowy spowodowane wysoką temperaturą i wysoką wilgotnością otoczenia. Zdarza się latem - w czerwcu, lipcu i sierpniu - powodując zmniejszenie wydajności mlecznej krów nawet o 30-35%. Przyczyną tego jest z jednej strony ujemny wpływ ciepła otoczenia na przemiany zachodzące w organizmie krowy, a z drugiej zmniejszone pobieranie paszy.

 

   Ujemny wpływ upałów na wydajność produkcji mleka jest szczególnie wyraźny u najbardziej wydajnych krów, które z powodu wysokiej wydajności mleka charakteryzują się zwiększonym tempem przemian. Reakcja krowy na stres cieplny zależy też od jej stanu fizjologicznego i jest większa w okresie szczytu laktacji. Stres cieplny sprzyja również stresowi oksydacyjnemu, czyli gromadzeniu się w organizmie krowy wolnych rodników, czego następstwem jest obniżona odporność. Z kolei następstwem obniżonej odporności mogą być zatrzymanie łożyska, stan zapalny błony śluzowej macicy i mastitis, czyli podwyższona liczba komórek somatycznych w mleku.

Krowa zmienia zachowanie

   Stres oksydacyjny, wraz ze zmniejszonym pobraniem paszy (w tym również ujemnym bilansem energii), może być powodem pogorszonej płodności krów obserwowanej w okresie letnim. Organizm krowy do pewnego stopnia radzi sobie z nadmierną temperaturą. Ułatwiają mu to dwa mechanizmy: zwiększone wydalanie ciepła oraz zmniejszona produkcja ciepła. W sytuacji stresu cieplnego zwiększa się przepływ krwi w warstwie podskórnej, co ułatwia oddawanie ciepła do otoczenia. Wydalanie ciepła odbywa się również przez pocenie się oraz przyspieszone oddychanie i ślinienie się. Na te czynności krowa musi jednak zużyć pewną część energii, co odbywa się kosztem produkcji mleka. 

   Krowa podczas stresu cieplnego zmniejsza również aktywność ruchową, dzięki czemu jej organizm produkuje mniej ciepła. Kiedy jest to możliwe, zmienia również skład dawki pokarmowej. Pobieranie pasz włóknistych zwiększa ilość ciepła produkowanego w przewodzie pokarmowym. Także przeżuwanie generuje dużo ciepła. Krowa w stresie cieplnym stara się ograniczyć ilość ciepła powstającego w czasie fermentacji i dlatego pobiera mniej pasz włóknistych, a więcej treściwych. Zmienia także, o ile ma taką możliwość, porę doby, w czasie której pobiera pasze - je więcej w nocy. Pobiera jej mniej w czasie jednego odpasu, ale częściej podchodzi do żłobu czy stołu paszowego. Wszystkie te zmiany w organizmie krowy poddanej stresowi cieplnemu oraz zmiany w jej zachowaniu przy stole paszowym, podpowiadają jak żywić krowy podczas letnich upałów.  

Co powinien zrobić hodowca? 

   Aby ograniczyć wpływ upałów na apetyt krowy prócz właściwego składu dawki pokarmowej należy:

   - zapewnić zwierzętom stały dostęp do wody,

   - karmić krowy zawsze świeżymi paszami, czy świeżo wymieszanym TMR-em,

- zwiększyć częstość zadawania pasz do 3-4 razy w ciągu doby, szczególnie dla krów najbardziej   wydajnych - ograniczy to sortowanie przez nie pasz, zachęci do częstszego ich pobierania i zmniejszy ryzyko zagrzewania się pasz,

   - zwiększyć ilość pasz, czy TMR-u zadawanych na noc,                                                                        

   - dbać o staranne mieszanie pasz w wozie paszowym, co zmniejsza możliwość sortowania pasz i   ryzyko kwasicy,

   - unikać przesuszania się pasz czy TMR-u na stole paszowym (należy polewać je wodą),

   - stosować dodatki zapobiegające przesuszaniu pasz czy TMR-u (np. melasę),

   - starannie czyścić żłoby czy stoły paszowe i usuwać psujące się niedojady,

   - instalować wentylatory nad stołem paszowym, co zachęca krowy do pobierania paszy,

   - starannie wybierać kiszonki z silosów, co zapobiega ich psuciu się.

 Korzystne dodatki paszowe

   Aby złagodzić stres cieplny u krów wysokomlecznych, należy stosować dodatki paszowe: tłuszcz paszowy, preparaty zawierające potas i inne elektrolity, dodatki zapobiegające subklinicznej kwasicy żwacza (kwaśny węglan sodu, drożdże paszowe).

   Dodatek tłuszczu paszowego przy zmniejszonym pobraniu paszy rekompensuje część niedoboru energii. Poza tym wartość energetyczna tłuszczu jest ponad dwukrotnie większa niż węglowodanów. Poza tym w czasie przemian tłuszczu w organizmie krowy powstaje znacznie mniej ciepła niż podczas przemian węglowodanów. Tłuszcz paszowy dla krów mlecznych powinien być tłuszczem obojętnym dla żwacza (tzw. tłuszcz chroniony).

   Stosowanie preparatów zawierających elektrolity jest uzasadnione, ponieważ w czasie upałów intensywnie pocąca się krowa wyprowadza z organizmu wodę i znaczne ilości potasu i sodu. Dlatego należy stosować latem w żywieniu krów mlecznych zwiększoną ilość potasu. Paszami bogatymi w ten składnik są lucerna, melasa oraz wysłodki buraczane. Zwiększonej podaży potasu latem powinien towarzyszyć dodatek magnezu, ponieważ potas upośledza wchłanianie magnezu. Krowom mlecznym należy również zapewnić stały dostęp do lizawek solnych.

W przypadku stosowania dawek pokarmowych zawierających zmniejszoną ilość pasz włóknistych, a zwiększoną pasz treściwych w prewencji subklinicznej kwasicy żwacza, należy stosować kwaśny węglan sodu i drożdże paszowe.

   Jak wiadomo stres cieplny sprzyja powstawaniu wolnych rodników obniżających odporność. Stwarza to konieczność uzupełniania dawek pokarmowych w antyoksydanty, a zwłaszcza w selen, witaminę E oraz beta-karoten. Zabezpieczenie wysokiego zapotrzebowania krów wysokomlecznych na składniki mineralne i witaminy stanowią specjalistyczne mieszanki mineralno-witaminowe przeznaczone na upały.   Podsumowując: hodowca ma duże możliwości ograniczania stresu cieplnego krów wysokomlecznych poprzez prawidłowe żywienie oraz właściwą technikę i organizację zadawania pasz.                                                                                     

Zofia Chotyniec – Oddział Siedlce

OPR. A.D

  • Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

    Dyrektor MODR Warszawa: Sławomir Piotrowski
    Zastępca Dyrektora MODR Warszawa: Adam Tarkowski

    ul. Czereśniowa 98, 02-456
    tel. 22 571 61 00 | fax. 22 571 61 01
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Bielice

    Dyrektor Oddziału: Krzysztof Szumski

    Bielice 19, 96-500 Sochaczew 
    tel. 46 862 00 40 | fax.46 862 00 52
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Ostrołęka

    Dyrektor Oddziału: Bogdan Bagiński

    ul. Targowa 4, 07-410 Ostrołęka,
    tel. 29 760 03 69 - fax. 29 769 49 53
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Płock

    Dyrektor Oddziału: Wojciech Banaszczak

    ul. Zglenickiego 42 D, 09-411 Biała
    tel./fax: 24 269 77 00
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Poświętne w Płońsku

    Dyrektor Oddziału: Jarosław Grabowski

    ul. H Sienkiewicza 11, 09-100 Płońsk
    tel: 23 663 07 00, fax: 23 662 99 50
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek: 700 - 1500

  • MODR Warszawa oddział Radom

    Dyrektor Oddziału: Marcin Kaca

    ul. Chorzowska 16/18, 26-600 Radom,
    tel./fax 48 365 02 06 wew. 104
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 730 - 1530

  • MODR Warszawa Oddział Siedlce

    Dyrektor Oddziału: Józef Jan Romańczuk

    ul. Kazimierzowska 21, 08-110 Siedlce
    tel. 25 640 09 11, fax. 25 640 09 12
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

Copyright 2011 - 2024 MODR | Przeglądając stronę, akceptujesz naszą politykę prywatności.