Skip to main content
MODR Warszawa:  ul. Czereśniowa 98, 02-456 Warszawa  | ikona 22 571 61 00 

Krótkotrwałe mieszanki motylkowo- trawiaste

W racjonalnej gospodarce rolnej krótkotrwałe użytki zielone - zwane przemiennymi - są ogniwem łączącym produkcję roślinną i zwierzęcą.

Uważa się za nie uprawy jednogatunkowe lub mieszanki traw i motylkowych wprowadzone na pewien okres do polowych płodozmianów roślin uprawnych. Przez 1-3 lata eksploatuje się je jako użytki zielone, a następnie zaoruje i obsiewa rośliną jednoroczną. 

Obserwowany w ostatnim czasie rozwój tych upraw wynika głównie ze zbyt małej powierzchni i zbyt niskiej wydajności trwałych użytków zielonych oraz rosnących potrzeb paszowych zwierząt gospodarskich. Użytki zielone na gruntach ornych dostarczają znacznych ilości pełnowartościowych pasz objętościowych, które mogą być skarmiane w żywieniu pastwiskowym lub w postaci zielonki, siana i kiszonek.
Zalety mieszanek
Mieszanki motylkowo-trawiaste stanowią bardzo produktywną formę pozyskiwania paszy objętościowej o wysokiej zawartości białka. W porównaniu z czystymi zasiewami traw, lub roślin motylkowatych odznaczają się wyższym poziomem plonowania, dłuższym okresem użytkowania, łatwiejszą konserwacją oraz dużo lepszą efektywnością w żywieniu zwierząt.
Do uprawy na użytki przemienne szczególnie nadają się mieszanki traw z motylkowatymi drobnonasiennymi. Plonowanie mieszanek trawiasto-motylkowych na gruntach ornych przekracza 10 t s.m.·ha-1, co przy ich korzystnym składzie chemicznym sprawia, że mogą stanowić znaczącą część dawki pokarmowej zwierząt gospodarskich.
Przewaga mieszanek motylkowo-trawiastych nad czystymi zasiewami traw w plonowaniu wynika z większej zwartości runi. Bardzo duży wpływ na wysokość plonowania ma dobór odpowiednich gatunków i odmian, które powinny być dostosowane wczesnością oraz tempem rozwojowym do rośliny motylkowatej. Także wysokość nawożenia oraz sposób siewu mogą w bardzo istotny sposób wpłynąć na wysokość plonowania.
Do wysiewu na użytki krótkotrwałe nadają się tylko gatunki bujnie i szybko rosnące. Spośród traw należy wymienić następujące gatunki: kostrzewa łąkowa, kupkówka pospolita, życica wielokwiatowa, życica trwała, rajgras wyniosły oraz inne gatunki traw.
Z motylkowatych najczęściej używane są koniczyny: łąkowa, biała i biało-różowa, a następnie lucerny i komonica zwyczajna.
Najlepsze komponenty dla koniczyny
Ze względu na wyższy poziom plonowania i lepszą trwałość, tetraploidalne odmiany koniczyny łąkowej są bardziej przydatne od dwugatunkowych mieszanek z kostrzewą łąkową niż odmiany diploidalne. W odniesieniu do koniczyny białej - jako komponentu mieszanki z trawami - ważne jest aby jej odmiany były odporne na przygryzanie i udeptywanie przez zwierzęta (np. odmiana Astra).
Dobrymi komponentami dla koniczyny czerwonej i białej są: kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa i życica trwała. Kostrzewa łąkowa jest jednym z ważniejszych gatunków na użytkach zielonych, ponieważ wyróżnia się dobrą smakowitością, wysoką wartością pokarmową wynikającą z wysokiej strawności i korzystnego składu chemicznego oraz odpornością na udeptywanie, a także równomiernością użytkowania w plonowaniu pastwiskowym. Mimo wielu zalet ma ona jedną podstawową wadę, którą jest niska trwałość - zwłaszcza przy intensywnym nawożeniu mineralnym.
Podstawowym komponentem mieszanki z koniczyną białą w Polsce (a także w innych krajach Europy) jest życica trwała, ponieważ między tymi gatunkami nie obserwuje się niekorzystnych oddziaływań alleopatycznych. Gatunki te szybko odrastają, posiadają podobne właściwości biologiczne, zwłaszcza długi okres wegetacji, znaczne wymagania pod względem zasobności gleby w składniki pokarmowe i duże zapotrzebowanie na światło. Wpływ obecności koniczyny białej jest bardziej korzystny dla życicy trwałej niż tymotki i kostrzewy łąkowej.
Przydatność traw
Gatunkiem, który posiada wielostronne zastosowanie, dobrą trwałość i żywotność, niezbyt duże wymagania glebowe oraz odporność na suszę jest kupkówka pospolita. Dlatego wysiewa się ją w mieszankach na krótkotrwałe i trwałe użytki zielone, tak na niżu, jak i w górach, pomimo ujemnych cech, tj. nadmiernej konkurencyjności, szybkiego tempa odkładania lignin i celulozy oraz stosunkowo niewielkiej wartości pokarmowej. Kupkówka korzystnie wpływa na zwiększenie plonu mieszanki, ale jest gatunkiem agresywnym i może się przyczynić do szybkiego ustępowania innych gatunków z runi.
Narastające zagrożenie dla wielkości i jakości plonów na glebach najsłabszych uzasadnia potrzebę zajęcia się gatunkami drugorzędowymi, do których zalicza się kostrzewę czerwoną. Gatunek ten może stanowić cenne źródło paszy w warunkach siedlisk ubogich i niekorzystnych pod względem wilgotnościowym. Kostrzewa czerwona należy do gatunków wolno rozwijających się po zasiewie.
W Polsce, jak i w Europie Zachodniej, gdzie pierwszoplanową rolę odgrywa koniczyna biała, zwraca się uwagę na komonicę zwyczajną, która może być uprawiana w warunkach ekstremalnych, gdzie inne motylkowate zawodzą. Gatunkiem motylkowatym odpornym na niesprzyjające warunki klimatyczne jest również lucerna nerkowata. Jest to roślina 1-2 letnia, długo utrzymująca się w runi dzięki samosiewom. Odrasta dość dobrze. Kwitnie przez całe lato, od maja do września.
Udział komponentów w mieszankach
Oprócz składu mieszanki ważnym elementem jest udział komponentów w mieszankach; według badań szwajcarskich udział roślin motylkowatych powinien wynosić od 25 do 50%. W przypadku 60% udziału koniczyny w mieszance następuje wyraźne obniżenie wydajności i jest ono spowodowane nie tylko niższym plonem runi z dominacją koniczyny białej, ale też większą zawartością wody w koniczynie niż w trawie. W dwugatunkowych mieszankach koniczyny czerwonej z kostrzewą łąkową lub tymotka łąkową, korzystne wyniki uzyskuje się, gdy udział nasion komponentów wynosi po 50%.
Podsumowanie
Potencjał produkcyjny mieszanek motylkowo trawiastych zależy od rodzaju komponentów wchodzących w ich skład. Jest też rezultatem naturalnej zdolności plonotwórczej gatunków oraz wysokości nawożenia mineralnego. Istnieje wysoki potencjał produkcyjny omawianych gatunków w mieszankach, przy ograniczonym, bądź całkowitym braku nawożenia azotowego. Wysoki udział roślin motylkowatych w mieszankach pozwala na ograniczenie wydatków na nawozy azotowe, pozostawiając jednocześnie glebę wzbogaconą w materię organiczną.

Grzegorz Nadratowski
Oddział Ostrołęka

Źródła:
1. Znaczenie krótkotrwałych użytków zielonych. Szczepaniak W., Springer B. 2000 . Por. Gosp.2
2. Łąki i pastwiska w gospodarstwie rolnym. Moraczewski R. 1996
3. Łąkarstwo i Gospodarka łąkowa. Falkowski M., 1983. PWRiL, Warszawa

Przyg. A.D.

 

  • Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

    Dyrektor MODR Warszawa: Sławomir Piotrowski
    Zastępca Dyrektora MODR Warszawa: Adam Tarkowski

    ul. Czereśniowa 98, 02-456
    tel. 22 571 61 00 | fax. 22 571 61 01
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Bielice

    Dyrektor Oddziału: Krzysztof Szumski

    Bielice 19, 96-500 Sochaczew 
    tel. 46 862 00 40 | fax.46 862 00 52
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Ostrołęka

    Dyrektor Oddziału: Bogdan Bagiński

    ul. Targowa 4, 07-410 Ostrołęka,
    tel. 29 760 03 69 - fax. 29 769 49 53
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Płock

    Dyrektor Oddziału: Wojciech Banaszczak

    ul. Zglenickiego 42 D, 09-411 Biała
    tel./fax: 24 269 77 00
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Poświętne w Płońsku

    Dyrektor Oddziału: Jarosław Grabowski

    ul. H Sienkiewicza 11, 09-100 Płońsk
    tel: 23 663 07 00, fax: 23 662 99 50
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek: 700 - 1500

  • MODR Warszawa oddział Radom

    Dyrektor Oddziału: Marcin Kaca

    ul. Chorzowska 16/18, 26-600 Radom,
    tel./fax 48 365 02 06 wew. 104
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 730 - 1530

  • MODR Warszawa Oddział Siedlce

    Dyrektor Oddziału: Józef Jan Romańczuk

    ul. Kazimierzowska 21, 08-110 Siedlce
    tel. 25 640 09 11, fax. 25 640 09 12
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

Copyright 2011 - 2024 MODR | Przeglądając stronę, akceptujesz naszą politykę prywatności.