Rozwijać czy ,,zwijać’’ gospodarstwo rolne?

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 daje wiele możliwości pozyskania funduszy na rozwój gospodarstw rolnych. Po wejściu Polski do UE niektórzy rolnicy wręcz zachłysnęli się możliwościami inwestycyjnymi i pisali wnioski o przyznanie pomocy finansowej na co się tylko dało, nie zawsze według rzeczywistych potrzeb.
Zdarzało się, że powodem zakupu nowych i ,,wypasionych” maszyn rolniczych był park maszynowy sąsiadów.
W wielu przypadkach były to inwestycje na kredyt. Oczywiście większość beneficjentów modernizacji wycofała podatek VAT od zakupionego sprzętu. Nie wszyscy jednak zdawali sobie sprawę, że Urząd  Skarbowy w perspektywie wieloletniej nie może wyjść na minus. Po kilku latach rolnicy są zobowiązani do zapłaty podatku VAT od produkcji rolnej, a zwroty z bieżącej działalności są znacznie mniejsze.
                                                         Trzeba zachować rozwagę
Są osoby, które wciąż szukają możliwości inwestowania, aby znów skorzystać na rozliczeniach z US. Jest to jednak zły powód do zaciągania kolejnych zobowiązań. Każdy rolnik zamierzający występować o fundusze z PROW 2014-2020 w najbliższych latach powinien wziąć pod uwagę kilka aspektów:
   -  swój wiek (im bliżej do emerytury, tym rozważniej inwestować),
   -  kto będzie następcą (jego wykształcenie i stan cywilny); lepiej nie uszczęśliwiać dziecka majątkiem wbrew jego planom),
   - zasoby gospodarstwa (materialne i finansowe – nie można dopuszczać do nadmiernego zadłużenia gospodarstwa).
   Środki finansowe z nowego PROW-u są znacznie trudniejsze do pozyskania. We wszystkich działaniach inwestycyjnych preferowane są określone obszary inwestowania: ochrona środowiska, produkcja zwierzęca, innowacje, przygotowanie do sprzedaży. Określono w PROW maksymalne kwoty dofinansowania i uzależniono je od kierunku i skali produkcji. Nie można zatem kupić takich samych maszyn, jakie były zakupione w ramach PROW 2007-2013, jeśli rolnik korzystał już z takiego dofinansowania. Chcąc aplikować o środki trzeba mieć produkcję towarową na określonym poziomie, a w wyniku realizacji operacji (zainwestowania środków unijnych) musi wzrosnąć dochodowość gospodarstwa i ten wzrost trzeba utrzymać do końca okresu związanego z celem. I, co najistotniejsze, wyniki ekonomiczne trzeba dokumentować, prowadząc uproszczoną rachunkowość rolną przez okres 5. lat od uzyskania płatności.
                                                    Nowe możliwości
Stworzono szansę rozwoju małych gospodarstw, w ramach działania ,,Restrukturyzacja małych gospodarstw”. Środki będą dostępne dla rolników, którzy ze względu na małą skalę produkcji w poprzednim okresie nie mieli możliwości skorzystania z dofinansowania.
Szczególnie przemyślane powinny być inwestycje w budynki inwentarskie, gdyż są to bardzo duże koszty, które zwracają się w okresie wieloletnim, a w przypadku niepowodzenia zainwestowane pieniądze mogą być niemożliwe do odzyskania.             
Trochę mniejsze ryzyko pociąga za sobą zakup maszyn, gdyż te po okresie wygaśnięcia zobowiązania można sprzedać, nie ponosząc strat. Najbezpieczniejszą inwestycją w rolnictwie jest zakup gruntów rolnych, gdyż zawsze uprawa daje jakieś dochody i uzyskujemy corocznie dopłaty obszarowe, a w przypadku zaprzestania prowadzenia gospodarstwa, ziemię rolną można sprzedać lub wydzierżawić.
                                   Nie trzymajmy gospodarstwa za wszelką cenę             
Nie zawsze rozwój gospodarstwa jest ekonomicznie uzasadniony, świadczą o tym wyliczenia, jakie wykonujemy jako doradcy dla rolnika. Nie należy utrzymywać gospodarstwa za wszelką cenę. W niektórych przypadkach lepiej wykorzystać posiadane budynki do działalności gospodarczej, czy maszyny do świadczenia usług rolniczych. Na takie cele z PROW 2014-2020 można też uzyskać wsparcie w ramach działań ,,Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej” czy ,,Rozwój usług rolniczych”.   
Posiadane grunty rolne rolnik może sprzedać lub przekazać na powiększenie innego gospodarstwa i skorzystać z działania „Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa”. Jeśli ma grunty słabej jakości i nie chce ich sprzedać ze względu na cenę lub z sentymentu do ,,ojcowizny’’, może je zalesić korzystając z działania ,,Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych”.
Można mieszkać i pracować na wsi, niekoniecznie będąc aktywnym rolnikiem. PROW 2014-2020 daje szeroki wybór możliwości i ułatwia finansowo start zawodowy w wybranej branży. W efekcie sprzyjać to będzie rozwojowi obszarów wiejskich i poprawie komfortu życia na tych terenach.
Osoby starsze, bez zdeklarowanego następcy, ze złym stanem zdrowia, powinny szczególnie rozważnie podejmować decyzje w gospodarstwie, a może nawet zmierzać do zaprzestania działalności rolniczej. Są to trudne decyzje. Dlatego rolnik, nim zdecyduje się na działania inwestycyjne, powinien zastanowić się do kiedy nastąpi realizacja dotychczas zaciągniętych przez niego zobowiązań, spłata kredytów i uszanować wybór kariery zawodowej dzieci.
Przed emeryturą każdy z nas powinien zapewnić sobie dożywotnio ciepłe i niedrogie w utrzymaniu mieszkanie, zapasy środków finansowych na ,,czarną godzinę”, a rolnik  wyzbyć się gospodarstwa. Jeśli mamy siły i pasję, możemy zostawić sobie na własne potrzeby działkę przyzagrodową by uprawiać warzywa, owoce i kwiaty oraz hodować drób i króliki. Wtedy dzieci i wnuki będą chętnie odwiedzały rodziców i dziadków, których życie potoczy się spokojnie.
TEKST: Maria Brzezińska, MODR Oddział Poświętne
Przyg. A.D.