Skip to main content
MODR Warszawa:  ul. Czereśniowa 98, 02-456 Warszawa  | ikona 22 571 61 00 

Czy samorządy mogą być samowystarczalne energetycznie?

Analizując możliwości aktywizacji polskich gmin należy podkreślić, że polska gospodarka jest w wielu branżach słabiej rozwinięta niż u naszych zachodnich sąsiadów i cierpi z racji braków w ustawodawstwie. Dynamiczny rozwój sektora energii odnawialnej na Zachodzie polega na wykorzystaniu odpowiedniej technologii, przepisów i zapotrzebowania rynku. Jednakże w myśl przysłowia „Cudze chwalicie swego nie znacie”, przeanalizujemy jak polskie samorządy inwestują w OZE i jak wykorzystują swoje możliwości.

Omówię doświadczenia jednostek samorządu terytorialnego i umiejętności wykorzystania potencjału zasobów naturalnych, co bezpośrednio przekłada się na wypromowanie tych gmin w Polsce. Postaram się odpowiedzieć na pytanie: Czy sołectwo, gospodarstwo rolne, gmina i miasto mogą być samowystarczalne energetycznie?

Oto garść przykładów.

 

Mszczonów, województwo mazowieckie

Prawie siedmiotysięczny Mszczonów położony jest w odległości ok. 50 km od stolicy, tuż przy ważnych krajowych szlakach komunikacyjnych. Zakład geotermalny powstał tam w roku 2000 jako trzeci w Polsce. Wydobywa on wody geotermalne otworem Mszczonów IG-1 i wykorzystuje do celów ciepłowniczych, rekreacyjnych (w basenach termalnych) i jako wodę pitną. Możliwość spożywania tych wód (po schłodzeniu) wynika z ich specyficznych właściwości, unikalnych w skali krajowej, a nawet europejskiej. Tylko w dwóch miejscowościach europejskich wody geotermalne wydobywane z podobnych głębokości odznaczają się niską mineralizacją, pozwalającą zaliczyć je do wód słodkich (mineralizacja wynosi poniżej 1 g/dm3) – w Mszczonowie i w niemieckim Erding koło Monachium. Niska mineralizacja mszczonowskich wód geotermalnych pozwala również na zastosowanie w instalacji geotermalnej tylko jednego otworu (system jednootworowy), bez konieczności zatłaczania wody z powrotem do złoża. Możliwość ta znacząco wpływa na obniżenie kosztów i ilości problemów wynikających z eksploatacji wód geotermalnych.

Instalacja ciepłownicza zakładu geotermalnego funkcjonuje na zasadzie układu skojarzonego: podgrzewanie wody sieciowej następuje z wykorzystaniem energii wód geotermalnych oraz kotłów gazowych i absorpcyjnej pompy ciepła. Łączna moc ciepłowni wynosi 7,5 MW, z czego 2,7 MW pochodzi z absorpcyjnej pompy ciepła, która wykorzystuje energię z wód geotermalnych. Ilość wytwarzanej energii cieplnej wynosi około 55 000 GJ/rok. W sezonie grzewczym odbiorcy otrzymują ok. 40% energii cieplnej pochodzącej z wód geotermalnych. Po odbiorze ciepła w instalacji ciepłowniczej woda kierowana jest do miejskiej sieci wodociągowej, jako woda pitna.

W roku 2008 otwarty został w Mszczonowie kompleks rekreacyjny funkcjonujący w oparciu o wody geotermalne. W skład „Term Mszczonów” wchodzi pięć basenów, dwie sauny, fontanna chłodząca, lodowisko, trawiasta plaża wraz z trzema boiskami do siatkówki plażowej i placem zabaw dla dzieci, dwa obiekty gastronomiczne i pomieszczenia administracyjne. Naturalna woda termalna o temperaturze 32-34ºC wykorzystywana jest w dwóch całorocznych, częściowo odkrytych i częściowo zadaszonych, basenach.

W ostatnich latach miasto i gmina rozwijają się dynamicznie pod względem gospodarczym. Wykorzystanie wód geotermalnych przyczyniło się do polepszenia warunków życia mieszkańców, ekonomicznego rozwoju miejscowości i okolic oraz zwiększenia ich atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej. Mszczonów, oprócz geotermii, inwestuje w kolektory słoneczne i pompy ciepła.

 

 

Gmina Uniejów, woj. łódzkie

Miastoliczyokoło 3200 mieszkańców. Rozwój całej okolicy nastąpił w ostatnich latach, a miasto zawdzięcza go bogactwu naturalnemu, jakim są wody geotermalne. Zostały one odkryte w roku 1978, kiedy firma poszukująca ropy naftowej i gazu ziemnego natrafiła na gorące źródła. Powstał wtedy odwiert geotermalny IGH-1 wykonany przez Państwowy Instytut Geologiczny. W latach 1990-91 powstały dwa kolejne odwierty: PIG/AGH-1 i PIG/AGH-2.

W roku 2000 rozpoczęto budowę systemu grzewczego pod nazwą „Uciepłowienie miasta Uniejowa w oparciu o wody termalne”. Został on zakończony w roku 2001 i od tego czasu wody termalne są eksploatowane do celów grzewczych. Obecnie trwają prace nad przekształceniem istniejącej ciepłowni w elektrociepłownię. W Uniejowie powstanie pierwsza w Europie hybrydowa elektrociepłownia wykorzystująca biomasę i źródła geotermalne. Woda z odwiertu o temperaturze 73°C, będzie dogrzewana do około 108-110°C przy użyciu biomasy i posłuży do produkcji energii w systemie ORC. Następnie, gdy jej temperatura spadnie, będzie trafiała do sieci grzewczej, a ostatecznie zostanie wykorzystana do ogrzewania basenów w uniejowskich kurortach. Tak skonstruowana elektrociepłownia zapewni ogrzewanie całej gminie i pokryje 25% jej zapotrzebowania na energię. Będzie pierwszą tego typu instalacją w Europie.

Powstał już zespół rekreacyjno-basenowy Termy Uniejów - całoroczna pływalnia otwarta, z trzema basenami wypełnionymi wodą termalną, przebieralnią oraz zapleczem gastronomicznym. Obok zbudowano Kasztel Rycerski składający się z wieży o czterech kondygnacjach, z punktem widokowym oraz budynkiem z miejscami noclegowymi. Znajdują się tam także łaźnie termalne korzystające z gorących wód.

Gmina Daszyna, woj. łódzkie

Gmina Daszyna położona jest w północnej części województwa łódzkiego, na terenie powiatu łęczyckiego. Jest gminą o charakterze wiejskim. Jej powierzchnia wynosi 80,91 km2, przy czym użytki rolne zajmują ponad 90%, a lasy i trwałe użytki zielone tylko nieco ponad 3%. Gmina liczy około 4 tys. mieszkańców. Od roku 2010 realizowany jest tam projekt pt. „Zabezpieczenie energetyczne i cieplne Gminy Daszyna na bazie energii odnawialnej”, którego celem jest dywersyfikacja źródeł energii, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania jej odnawialnych źródeł.

Obecnie na terenie gminy zlokalizowane są następujące OZE:

- kotłownia opalana biomasą w miejscowości Daszyna i Mazew,

- 217 instalacji kolektorów słonecznych zainstalowanych u odbiorców indywidualnych,

- 146 obiektów lamp fotowoltaicznych,

- instalacja kolektorów słonecznych w szkole podstawowej w Mazewie.

Szacuje się, że obecnie - bezpośrednio lub pośrednio - z OZE DASZYNA korzysta już ok. 40% mieszkańców. Docelowo planuje się rozwój OZE na poziomie takim, aby prawie każdy mieszkaniec gminy czerpał korzyści z energii odnawialnej.

Gmina uczestniczy projekcie „Niemiecko-polska współpraca na rzecz ochrony klimatu i zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska – projekt pilotażowej lokalnej elektrociepłowni na biomasę w centralnej Polsce”. Jego przedmiotem będzie budowa lokalnej elektrociepłowni na biomasę, która została zaprojektowana przez polsko-niemiecki interdyscyplinarny zespół, złożony ze specjalistów z Politechniki Łódzkiej, Uniwersytetu w Kassel oraz przedstawicieli administracji publicznej. Inwestycja, jako innowacyjny pilotażowy projekt, ma zostać zlokalizowana w Daszynie, obok funkcjonującej już kotłowni na biomasę. Przewidywana moc nowopowstałej elektrociepłowni to 2 MW. Paliwem będzie głównie biomasa w postaci słomy oraz zrębków drzewnych.

W oparciu o współpracę administracji samorządowej (Gmina Daszyna), gospodarki (Pro-Akademia, Seeger Engineering AG) oraz nauki (doktoranci Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Łódzkiego oraz Uniwersytetu w Kassel), powstanie modelowa inwestycja z zastosowaniem innowacyjnych technologii oraz rozwiązań organizacyjnych i logistycznych. Nawiązana zostanie też modelowa współpraca międzynarodowa, której celem jest ochrona środowiska w przestrzeni Europy Centralnej i Wschodniej. Projekt ma charakter „lighthouseproject” i będzie wzorem do naśladowania przez inne samorządy lokalne o charakterze rolniczym w UE i krajach kandydujących. Rozwiązania te, jako dobre praktyki, zostaną przekazane innym inwestorom, a wraz z nimi polskie doświadczenia organizacyjne i logistyczne, wskazówki przezwyciężania ewentualnych barier administracyjnych oraz możliwości współpracy z instytutami naukowymi i przemysłem.

W roku 2013 z inicjatywy EKOENERGII ma ruszyć realizacja programu nawiązującego do zamierzeń prof. Krzysztofa Żmijewskiego i prof. Jana Popczyka „Lokalne Rozproszone Źródła Energii”. Jest to program „Samowystarczalność energetyczna gmin gwarancją bezpieczeństwa energetycznego Polski”. W pilotażu będzie uczestniczyć kilka gmin, przy czym wiodącą rolę pełnić mają gminy Tuczępy w województwie świętokrzyskim i Sokoły w podlaskim.

Konsorcjum EKOENERGIA–TERMO-KLIMA MK – będzie koordynować program, a nadzór merytoryczny i naukowy pełnić będą „Klaster 3 x 20” w Gliwicach, Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny w Gdańsku oraz zespół konsultacyjny, do którego wchodzą między innymi: Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie, Uniwersytet Świętokrzyski im Jana Kochanowskiego w Kielcach, Politechnika Świętokrzyska w Kielcach, Politechnika Śląska w Gliwicach, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Poznaniu, Instytut Maszyn Przepływowych PAN w Gdańsku, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Politechnika Koszalińska, Politechnika Łódzka, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu, Uniwersytet Technologiczno-Naukowy Rolla-Missouri (USA), Regional Centrę of Advanced Technologies and Materials w Ołomuńcu (Republika Czeska), Politechnika Warszawska.

Twórcy programu dążą do tego, aby na terenie gminy powstała taka ilość lokalnych odnawialnych źródeł energetycznych, która zbilansowałyby potrzeby energetyczne gminy. Założenie projektu opiera się na wykorzystaniu własnych zasobów energii w celu zapewnienia samowystarczalności energetycznej gminy oraz na pozyskaniu inwestorów do budowy poszczególnych obiektów: bioelektrowni, biogazowni, farm słonecznych i wiatrowych.

 

 

Gmina Tuczępy, woj. świętokrzyskie

Gmina Tuczępy to teren typowo rolniczy, położony w powiecie buskim, w rejonie najmniej żyznych ziem województwa świętokrzyskiego. Na jej terenie - w Rzędowi - znajduje się nieczynna, wyeksploatowana kopalnia siarki. Urząd Gminy, z inspiracji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego w Kielcach, postanowił umożliwić inwestorom zewnętrznym realizację na terenie gminy kilku obiektów związanych z OZE. W oparciu o tę decyzję powstał: Program Inwestycyjno-Naukowy Rzędów, w ramach którego na terenie gminy Tuczępy zrealizowane zostaną:

1. Bioelektrownia o mocy 9,6 MW;

2. Elektrownia wiatrowa o minimalnej mocy 18 MW;

3. Elektrownia słoneczna o mocy 10 MW;

4. Elektrownia słoneczna o mocy 4 MW;

5. Elektrownia wodna o zakładanej mocy, około 20-30 kW;

6. W przypadku potwierdzenia występowania złoża ciepłej wody elektrownia geotermalna o nieustalonej jeszcze mocy;

Koordynatorem prac jest kielecka spółka Bioelektrownie Świętokrzyskie MK.

 

 

Gmina Sokoły, woj. mazowieckie

Sokoły to gmina typowo rolnicza, położona obok Narwiańskiego Parku Narodowego. Główną gałęzią produkcji rolnej jest hodowla bydła mlecznego dla pobliskiej mleczarni „Mlekovita" w Wysokiem Mazowieckiem. W chwili obecnej trwają prace nad zlokalizowaniem na terenie gminy kilku inwestycji OZE, dla niektórych wydano już decyzje środowiskowe. Są to:

1. Bioelektrownia w Jabłonowie-Wypychach (wydana decyzja środowiskowa na moc elektryczna 1,2 MW, docelowo 1,9 MW: substraty: gnojowica bydlęca i kiszonka z kukurydzy),

2. Przygotowywana jest budowa farmy wiatrowej o szacowanej mocy 24 MW (8 wiatraków po 3 MW) w miejscowościach Rżące i Racibory Stare.

Zasadniczym kierunkiem rozbudowy lokalnych źródeł energetycznych będą jednak bioelektrownie i biogazownie (w dalszej perspektywie gminna sieć gazowa zasilana biometanem) oparte surowcowo o uprawy energetyczne oraz kiszonki z traw łąkowych z Narwiańskiego Parku Narodowego.

Do programu „Samowystarczalność energetyczna gmin gwarancją bezpieczeństwa energetycznego Polski" przystąpiła gmina Stare Juchy w województwie warmińsko-mazurskim.

Podlasie Solar Park, woj. podlaskie

Projekt zakłada budowę sześciu farm fotowoltaicznych o łącznej mocy 7 MW i będzie zajmował powierzchnię blisko 14 ha. Inwestycje mają być zlokalizowane na terenie województwa podlaskiego, w miejscowościach Lipsk, Jedwabne, Kolno, Łękowo i Zagroby Zakrzewo.

AMB Energia podała, że budowa farmy fotowoltaicznej w Lipsku koło Augustowa, stanowiącej I etap realizacji kompleksu Podlasie Solar Park, dobiega końca. Budowa elektrowni słonecznej w Lipsku o mocy 268,8 kW, rozpoczęła się w sierpniu 2013 r. Instalacja składa się ze 1120 paneli fotowoltaicznych ustawionych na ziemi na specjalnych konstrukcjach. Projekt pod nazwą „Elektrownia słoneczna (fotowoltaiczna) Lipsk” jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013 oraz z budżetu państwa. Amber Energia Wytwarzanie Sp. z o.o. otrzymała 13,9 mln zł dotacji z Regionalnego Programu Operacyjnego na budowę 3 farm fotowoltaicznych w województwie podlaskim. W następnym etapie farmy słoneczne powstaną w miejscowościach Kolno i Jedwabne. Inwestycja zajmie ponad 9 ha powierzchni i rocznie wyprodukuje prąd zapewniający energię elektryczną dla 2 tysięcy gospodarstw domowych. Moc całego zespołu farm fotowoltaicznych Podlasie Solar Park to 3,4 MW.

Gierałtowice, woj. śląskie

Gmina Gierałtowice, położona w powiecie gliwickim, ma powierzchnię 40 km2. Mieszka tam ok.
10 tys. osób. Na gminę składają się 4 sołectwa, a gęstość zaludnienia wynosi 275 mieszkańców na km2. Powierzchnię gminy w 52% stanowią grunty orne, w 12% lasy, w 15% nieużytki, a pozostałe grunty to sady, drogi i tereny pod zabudowę. Cały teren jest obszarem górniczym, na którym znajdują się 3 kopalnie: Knurów-Szczygłowice, Budryk - JSW, Sośnica - Makoszowy. Degradacja terenu – depresja względem rzeki Kłodnicy >10m.

W roku 2005 Rada Gminy uchwaliła Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) oraz Wieloletni Plan Inwestycyjny (WPI). Zaplanowano w nim m.in. budowę w 4 miejscowościach mini centrów energetycznych (gmina już realizuje budowę 4 mini centrów). Centra te stanowić będą źródła produkcji energii elektrycznej oraz ciepła w tzw. kogeneracji. Agregaty gazowe mogą być zasilane gazem ziemnym, biogazem pochodzenia rolniczego oraz metanem z kopalni węgla. Ich moce wyniosą 50-70 kW, poprzez 250 kW do 1,5 MW. Cztery mini centra będą zasilały głównie obiekty komunalne (urzędy, szkoły, hale sportowe, ośrodki zdrowia, krytą pływalnię, ulice i inne) w energię elektryczną oraz ciepło. W sytuacjach awaryjnych mini centra energetyczne mogą pracować jako tzw. „wyspy energetyczne" tj. wydzielone z krajowego systemu elektroenergetycznego autonomiczne obszary z ważnymi obiektami użyteczności publicznej.

 

 

Gmina Kisielice w woj. warmińsko-mazurskim

Gmina należy do Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energetyce Odnawialnej. W chwili obecnej na jej terenie pracuje 39 turbin wiatrowych o łącznej mocy 64,5 MW, a kolejne są w trakcie budowy (18 MW) lub na etapie projektowania (73 MW). Gmina już dziś dysponuje nadwyżkami energetycznymi, bo jej dwie farmy wiatrowe produkują więcej prądu niż potrzeba.

 

 

Gmina Podtarnowskie Wierzchosławice

Gmina może pochwalić się pierwszą w Polsce elektrownią fotowoltaiczną (na tę inwestycję samorząd uzyskał dużą dotację unijną). Na wielu budynkach instaluje się tu kolektory słoneczne, na które lokalne władze zapewniły dofinansowanie z zewnątrz. Kilka świetlic wiejskich i remiz ma ogrzewanie kominkowe zasilane drewnem pozyskiwanym na terenie gminy. Wierzchosławice przymierzają się do budowy kolejnych elektrowni fotowoltaicznych i instalacji geotermalnej.

 

 

Gmina Kleszczów

Wykorzystując gorące wody podziemne, wybudowano tam Kompleks Dydaktyczno-Sportowy Solpark. Samorząd, jako jeden z pierwszych w Polsce, wygospodarował z gminnego budżetu pieniądze na dotacje dla mieszkańców i miejscowych firm oraz instytucji - na instalację kolektorów słonecznych, pomp ciepła, rekuperatorów, turbin gazowych czy ogniw fotowoltaicznych.

 

 

Związek Gmin Dorzecza Wisłoki

Projekt przewiduje zainstalowanie kolektorów słonecznych oraz paneli PV na 4,2 tys. domów mieszkalnych i 105 budynkach użyteczności publicznej (obiekty sportowe, szkoły, przedszkola). Inwestycja warta jest 83 mln zł, z czego 75% kosztów kwalifikowanych ma pochodzić ze Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Pozostałe koszty mają pokryć mieszkańcy oraz instytucje, które zdecydowały się na udział w projekcie.

 

 

Podlaska gmina Łapy

Władze Łap chcą, żeby jedną z gminnych miejscowości przeobrazić w tzw. wioskę energetyczną, której mieszkańcy sami produkowaliby energię elektryczną i cieplną, głównie z biogazu, na który przerabialiby gnojowicę, obornik, kukurydzę czy trawę.

Na koniec chciałbym wspomnieć o Ogólnopolskim Samorządowym Serwisie Energii Odnawialnej , który prowadzi ranking energii odnawialnej Związku Powiatów Polskich.

W celu poszerzenia wiedzy zachęcam do zajrzenia na stronę  http://www.eo.org.pl

Waldemar Witek – Oddział Radom

 

 

Przyg. A.D.

  • Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

    Dyrektor MODR Warszawa: Sławomir Piotrowski
    Zastępca Dyrektora MODR Warszawa: Adam Tarkowski

    ul. Czereśniowa 98, 02-456
    tel. 22 571 61 00 | fax. 22 571 61 01
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Bielice

    Dyrektor Oddziału: Krzysztof Szumski

    Bielice 19, 96-500 Sochaczew 
    tel. 46 862 00 40 | fax.46 862 00 52
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Ostrołęka

    Dyrektor Oddziału: Bogdan Bagiński

    ul. Targowa 4, 07-410 Ostrołęka,
    tel. 29 760 03 69 - fax. 29 769 49 53
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Płock

    Dyrektor Oddziału: Wojciech Banaszczak

    ul. Zglenickiego 42 D, 09-411 Biała
    tel./fax: 24 269 77 00
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Poświętne w Płońsku

    Dyrektor Oddziału: Jarosław Grabowski

    ul. H Sienkiewicza 11, 09-100 Płońsk
    tel: 23 663 07 00, fax: 23 662 99 50
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek: 700 - 1500

  • MODR Warszawa oddział Radom

    Dyrektor Oddziału: Marcin Kaca

    ul. Chorzowska 16/18, 26-600 Radom,
    tel./fax 48 365 02 06 wew. 104
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 730 - 1530

  • MODR Warszawa Oddział Siedlce

    Dyrektor Oddziału: Józef Jan Romańczuk

    ul. Kazimierzowska 21, 08-110 Siedlce
    tel. 25 640 09 11, fax. 25 640 09 12
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

Copyright 2011 - 2024 MODR | Przeglądając stronę, akceptujesz naszą politykę prywatności.