Przycinanie krzewów owocowych
Krzewy te przycinamy po posadzeniu, aby przywrócić równowagę pomiędzy częścią nadziemną a systemem korzeniowym - uszkodzonym w znacznym stopniu podczas wykopywania sadzonek ze szkółki. Cięcie stwarza warunki do dobrego przyjęcia się roślin.
Przycinanie porzeczek
Nowo posadzone krzewy porzeczek z kilkoma pędami przycinamy wiosną, skracając każdy pęd nad drugim lub trzecim pąkiem (oczkiem) licząc od powierzchni ziemi (zawsze nad pąkiem zewnętrznym). Pędów, które wyrosną w pierwszych trzech latach po posadzeniu nie skracamy, usuwamy jedynie te z nich, które krzyżują się ze sobą, rosną poziomo, albo pokładają po ziemi.
Po wejściu porzeczek w okres owocowania, konieczne jest wprowadzenie corocznego cięcia prześwietlająco-odmładzającego, które można wykonać wiosną lub po zbiorach owoców, w sierpniu. Należy zwrócić uwagę, że porzeczka czarna najobficiej owocuje na pędach jednorocznych (wyrosłych w roku poprzednim) oraz dwuletnich, natomiast porzeczki czerwone i białe owocują na krótkopędach osadzonych na kilkuletnich gałązkach.
Uwzględniając powyższe różnice, prawidłowo uformowany owocujący krzew porzeczki czarnej powinien posiadać nie więcej niż 8-10 pędów w wieku od 1 do 3 lat, a u porzeczki czerwonej i białej – nie więcej niż 8-10 pędów w wieku od 1 do 4 lat. W trakcie cięcia prześwietlającego usuwamy przy ziemi po 3-5 najstarszych gałązek, przede wszystkim pochylonych i pokładających się po gruncie, pozostawiając taką samą ilość rosnących prawie pionowo pędów jednorocznych. Najstarsze pędy są najgrubsze i mają najciemniejszą korę.
Przycinanie agrestu
Jest ono podobne do cięcia porzeczek czerwonych i białych. Po posadzeniu młode krzewy przycina się na jedno oczko nad ziemią. W pierwszych trzech latach po posadzeniu usuwane są tylko pędy płożące się i rosnące krzywo. W następnych latach wprowadza się cięcie prześwietlające - usuwamy przy ziemi pędy najstarsze i płożące się. Prawidłowo uformowany owocujący krzew agrestu powinien składać się z 6-8 gałązek wyrastających z szyjki korzeniowej.
W ogrodach przydomowych często spotykaną formą jest agrest pienny szczepiony na porzeczce złotej. W celu uformowania jego koronki, w pierwszym roku po posadzeniu pęd główny agrestu skracamy do połowy i przywiązujemy do palika. Z pąków poniżej cięcia wyrosną pędy boczne stanowiące główne gałązki korony. W roku następnym pędy boczne skracamy o jedną trzecią, aby się rozgałęziły. Uformowana koronka agrestu piennego powinna składać się z 6-8 gałązek. W kolejnych latach wprowadza się cięcie prześwietlające podobnie jak w formie krzaczastej.
Przycinanie malin
Większość odmian malin wymaga podpór podtrzymujących wiotkie pędy w pozycji pionowej. Z tego względu polecaną formą prowadzenia malin jest szpaler pojedynczy lub podwójny. Po posadzeniu rośliny przycina się przy samej ziemi. Z pąków znajdujących się u nasady karpy wyrosną pędy, które zaowocują w następnym roku. Maliny owocują na pędach dwuletnich i z tego względu corocznie po zbiorach owoców usuwane są przy ziemi pędy dwuletnie oraz przywiązywane są do drutów pędy jednoroczne, które zaowocują w kolejnym roku.
Wyjątek stanowią odmiany powtarzające owocowanie np. popularna Polana. Odmiany takie owocują jesienią na pędach wyrosłych w danym roku, a po raz drugi na tych samych pędach, tylko na niższych rozgałęzieniach w roku następnym. Z tego względu można po jesiennym owocowaniu skrócić pędy poniżej miejsca owocowania, a następnie usunąć je po owocowaniu w roku następnym. Bardziej polecanym sposobem cięcia odmian powtarzających, a zwłaszcza Polany, jest usuwanie wszystkich pędów przy ziemi po jednokrotnym, jesiennym zbiorze owoców. Polana jest odmianą doskonale radzącą sobie bez jakichkolwiek podpór, gdyż jej pędy są wystarczająco sztywne.
Odmiany o wiotkich pędach wymagają zastosowania podpór przy prowadzeniu szpaleru. W praktyce stosuje się różne rodzaje szpalerów: wysokie i niskie, pojedyncze i podwójne. Na rysunku przedstawione są dwa proste przykłady szpalerów: pojedynczy niski z jednym drutem (ocynkowanym o średnicy 3 mm), rozciągniętym na wysokości np. 1,2 m (rys. 1). Wierzchołki pędów przywiązuje się do drutu (okręcanie wokół drutu jednym długim sznurkiem) lub okręca się wierzchołki pędów wokół drutu. Prostą formą szpaleru jest również szpaler pojedynczy wysoki (rys. 2) z dwiema parami drutów mocowanych na dwóch poziomach, np. 0,9 m i 1,5 m. Pędy malin umieszcza się pomiędzy drutami i unieruchamia poprzez związanie drutów.
Rys. 1 | Rys. 2 | Rys. 3 |
Przycinanie jeżyny bezkolcowej
Jeżyna bezkolcowa wymaga podpór takich samych jak dla maliny. Nowo posadzone jeżyny przycina się wiosną na wysokości 30 cm od ziemi. Wyrastające pędy przywiązuje się w formie wachlarza do drutów (rys. 3). Przed nadejściem zimy, pędy (wrażliwe na mróz) zdejmuje się z podpór, układa na ziemi i zabezpiecza słomą.
Na wiosnę pędy ponownie rozpina się na drutach, a w maju i czerwcu przywiązuje się również młode pędy tegoroczne.
Cięcie jeżyny, podobnie jak malin, polega na jesiennym usuwaniu po owocowaniu pędów dwuletnich. Młode pędy zdjęte z podpór układa się na ziemi i zabezpiecza przed mrozem, a wiosną ponownie przywiązuje się do drutów.
Przycinanie borówki wysokiej
Borówka wysoka, zwana też amerykańską, sprzedawana jest w pojemnikach i nie wymaga skracania pędów po posadzeniu, ponieważ system korzeniowy nie jest uszkodzony. Usuwa się tylko najsłabsze, płożące się pędy. Wyjątek stanowią sadzonki jednopędowe, które wymagają przycięcia wiosną na 2-3 oczka nad ziemią w celu rozkrzewienia.
Borówka wysoka najlepiej owocuje na pędach młodych (jedno, dwu, trzyletnich). Krzewy owocujące przycina się wiosną, usuwając pędy najstarsze, płożące się i zwisające nad ziemią, a zostawiając pędy młodsze. Usuwa się również pędy krzywe i uszkodzone.
Przycinanie aronii
Aronia dobrze znosi cięcie zarówno wiosenne jak i letnie. Po posadzeniu usuwa się pędy krzywe i płożące się po ziemi, a pozostałe skraca się na 2-3 oczka nad ziemią.
W następnych kilku latach usuwane są pędy uszkodzone, krzywe lub płożące się po ziemi. Starsze krzewy wymagają cięcia prześwietlającego -usuwa się corocznie przy ziemi kilka najgrubszych, najstarszych pędów w celu uniknięcia zagęszczenia krzewu i obniżenia plonu.
Przestrzeganie powyższych zaleceń pomoże w uzyskaniu obfitych i dorodnych plonów. Tematem oddzielnego artykułu będzie cięcie winorośli.
Zbigniew Piper
MODR Warszawa
Przyg. A.D.