Produkcja bezpiecznej żywności w gospodarstwie

Globalizacja nieustannie stawia przed nami nowe wyzwania i niesie ze sobą nieznane czynniki ryzyka dla zdrowia. Głównym celem polityki UE w dziedzinie bezpieczeństwa żywności jest więc zapewnienie jak najlepszej ochrony zdrowia ludzkiego i interesów konsumentów. W tym celu opracowano szereg aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa żywności. Są one regularnie sprawdzane i dostosowywane do nowych realiów.

Wiodącą zasadą unijnej polityki bezpieczeństwa żywności jest kompleksowe podejście obejmujące wszystkie elementy łańcucha żywnościowego, w tym produkcję żywności, zdrowie roślin i zwierząt, dobrostan zwierząt, produkcję pierwotną, przetwarzanie żywności, jej składowanie, transport, sprzedaż detaliczną, import oraz eksport. To wielostronne, zintegrowane podejście, z jasno określonym zakresem odpowiedzialności podmiotów oraz właściwych organów działających w sektorze żywności i pasz, zapewnia większą spójność, skuteczność i dynamikę polityki w dziedzinie bezpieczeństwa żywności.

Uzupełnieniem ogólnego prawa żywnościowego i paszowego jest ukierunkowane prawodawstwo dotyczące sektorów, w których uzasadniona jest szczególna ochrona konsumentów (na przykład w zakresie stosowania pestycydów, suplementów żywnościowych, barwników, antybiotyków i hormonów). Specjalne normy stosuje się również przy dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz podobnych substancji czy stosowania produktów mających kontakt ze środkami spożywczymi, jak opakowania plastikowe. Dzięki wspólnym unijnym przepisom dotyczącym etykietowania konsumenci mogą łatwiej sprawdzić czy dany produkt zawiera składniki, które mogą wywołać u nich wystąpienie reakcji alergicznych oraz co dokładnie kryje się pod terminami takimi jak np. „produkt o niskiej zawartości tłuszczu" czy „produkt bogaty w błonnik".

Bezpieczeństwo żywności stanowi jednolitą kwestię, wspólną dla wszystkich, ale nie wyklucza różnorodności. Unia stara się zagwarantować, aby tradycyjne produkty żywnościowe nie musiały być wycofywane z rynku z powodu obowiązujących norm oraz aby wspólne przepisy nie utrudniały innowacji i nie wpływały negatywnie na jakość.

Europejczycy sądzą, że ich zdrowie jest bardziej narażone poprzez zanieczyszczenie środowiska, wypadki komunikacyjne oraz poważne choroby niż przez spożywaną żywność. Tylko niespełna jeden na pięciu konsumentów spontanicznie wiąże żywność ze zdrowiem, a osoby proszone o przytoczenie skojarzeń związanych z żywnością podawały różnorodne odpowiedzi, z których żadna nie wysuwała się na pierwszy plan. Mające miejsce w przeszłości zagrożenia związane z żywnością, takie jak gąbczaste zapalenie mózgu (BSE) czy „afera dioksynowa" obecnie nie budzą większego zainteresowania konsumentów, którzy częściej przypominają sobie o zatruciach pokarmowych, różnego rodzaju pozostałościach w żywności oraz o otyłości. I uwaga: kobiety zwracają większą uwagę niż mężczyźni na problemy związane z bezpieczeństwem żywności.

Od naszej świadomości, producentów ale również konsumentów zależy przyszłość pokoleń, bowiem pamiętajmy - „jesteśmy tym, co jemy". Warto więc zastanowić się nad tym co wkładamy do ust. Znajomość przepisów prawnych ważna jest dla nas wszystkich, konsumentów, bo nie zapominajmy - producent to również konsument. Myślę, że w tym miejscu dla porządku warto przypomnieć definicję żywności.

Żywność, to każda substancja przetworzona, częściowo przetworzona lub w postaci surowca, przeznaczona do spożycia przez człowieka. Pojęcie to obejmuje również napoje, gumę do żucia oraz każdą substancję, która stosowana jest przy jej produkcji, przygotowaniu lub obróbce.

W świetle zarówno regulacji prawnych UE, jak i nowego polskiego prawa żywnościowego pełną odpowiedzialność za bezpieczeństwo zdrowotne żywności ponosi jej wytwórca lub podmiot wprowadzający ją do obrotu (określenie „wytwórca" obejmuje również realizatorów żywienia zbiorowego). Odpowiada on za wszelkie szkody i uszczerbki na zdrowiu konsumenta spowodowane niewłaściwą jakością zdrowotną spożytej żywności.

Zatem na rynek powinna wchodzić żywność bezpieczna dla zdrowia, czyli o odpowiedniej jakości zdrowotnej, co oznacza przestrzeganie zasad Dobrej Praktyki Rolniczej, zasad Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP), zasad Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP), zasad Dobrej Praktyki Żywienia Zbiorowego oraz Systemu Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP).

Wszystkim producentom żywności polecam lekturę ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 roku, która określa wymagania i procedury niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 178/2002 parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 roku, ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w sprawie bezpieczeństwa Żywności.

Ustawa określa:

a)    żywności,

b)    materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością,

Produkty nie spełniające wymagań prawa żywnościowego nie mogą być oznakowane i wprowadzane do obrotu jako żywność.

Danuta Arcipowska

MODR w Warszawie

Oddział Poświętne