Mobilne Centrum Badania i Analizy Gleby

W październiku 2023 roku, Samorząd Województwa Mazowieckiego uruchomił Mobilne Centrum Badania i Analizy Gleby.

Centrum powstało w ramach części wdrożeniowej projektu, pn. „Wdrażanie koncepcji Smart Villages w województwie mazowieckim” (Smart Villages dla Mazowsza), zrealizowanego w latach 2020-2023 przez Województwo Mazowieckie wspólnie z Instytucjami badawczo-naukowymi oraz jednostkami posiadającymi praktyczne możliwości rozpropagowania wypracowanych rozwiązań, m.in. z Mazowieckim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Warszawie  Przedsięwzięcie zostało sfinansowane w 100% ze środków budżetu województwa.

W ramach wdrożenia projektu został opracowany i dostarczony system informatyczny ROLMApp, który jest zintegrowany z Mobilnym Centrum Badania i Analizy Gleby. Podstawowymi funkcjonalnościami systemu ROLMApp są: zgłoszenie badania gleby, obsługa procesu certyfikacji gospodarstw rolnych polegająca na wydawaniu Certyfikatu Mazowieckiego, przeglądanie wybranych danych teledetekcyjnych, informacji pogodowych oraz prowadzenia agrodziennika dla gospodarstwa rolnego.

Rolnicy mają dostęp do systemu przez przeglądarkę stron internetowych, wybierając adres https://rolmapp.pl  lub za pośrednictwem dedykowanej aplikacji mobilnej na system android, która możliwa do bezpłatnego pobrania ze sklepu Google Play (link) i zainstalowania przez użytkowników na swoim urządzeniu mobilnym.

Mobilne Centrum Badania i Analizy Gleby świadczy nieodpłatne usługi dla rolników tj. usługę badania gleby oraz usługę certyfikacji. Centrum funkcjonuje w podregionie ostrołęckim na terenie trzech pilotażowych powiatów (powiatu ostrołęckiego, powiatu ostrowskiego i powiatu przasnyskiego).

Rolnik, którego działki rolne położone są na terenie trzech pilotażowych powiatów, ma możliwość zlecenia badania gleby, na każdej działce rolnej, dwa razy w ciągu roku kalendarzowego, w odstępach co najmniej cztero-miesięcznych. Badania gleby wykonywane są przez wykwalifikowanych laborantów, posiadających stosowne uprawnienia, w dwóch tzw. kampaniach: wiosennej (od 1 marca do 31 maja) i jesiennej (od 1 września do 30 listopada). Badania gleby wykonywane są przez Operatora Mobilnego Centrum Badania i Analizy Gleby, którym jest Mazowieckie Biuro Geodezji
i Urządzeń Rolnych w Ostrołęce.

Zlecenia badania gleby odbywa się bezpośrednio w systemie ROLMApp. Przed wysłaniem zlecenia badania gleby, Rolnik musi zapoznać się i zaakceptować Regulamin Mobilnego Centrum Badania i Analizy Gleby (link). Podczas zgłoszenia Rolnik, ma możliwość określenia zakresu badania, który go interesuje. W odpowiedzi na zgłoszenie, przedstawiciel Mobilnego Centrum, zaproponuje w systemie możliwy termin badania gleby. Termin ten musi być zaakceptowany przez Rolnika. Rolnik ma możliwość odrzucenia proponowanego terminu. W takiej sytuacji pracownik Operatora skontaktuje się z Rolnikiem telefonicznie, w celu umówienia dogodnego terminu badania. Podczas wykonywania badania wskazana jest obecność właściciela działek. W umówionym dniu badania gleby, do Rolnika zostanie wysłany wyspecjalizowany samochód terenowy (ISUZU D-MAX) z urządzeniami pomiarowymi stanowiącymi tzw. przenośne laboratoriom.

Mobilne Centrum Badania i Analizy Gleby wyposażone zostało m.in. w dwa urządzenia do badania gleby - skaner AgroCares oraz spektrometr XRF z wbudowaną pompą próżniową do analizy minerałów - model EDX 3300S. Oba urządzenia przystosowane zostały do pracy w terenie i są w pełni zautomatyzowane. Wyposażenie Mobilnego Centrum w powyższe urządzenia stanowi podstawę realizacji głównych celów projektu Smart Villages dla Mazowsza, w zakresie uruchomienia usług certyfikacji gospodarstw rolnych z terenu Mazowsza oraz pozwoli na stałe planowanie ekologicznych upraw. Opis urządzeń wykorzystywanych do badania gleby w Mobilnym Centrum został udostępniony na stronie systemu (link).

Wyznaczeni pracownicy Operatora, pobierają próbki gleb i wykonują badania gleby, bezpośrednio na terenie gospodarstwa. Obecny na badaniu Rolnik, może zapoznać się z częścią wyników badania, bezpośrednio po jego wykonaniu przez laboranta. Natomiast, pełny wynik badania, dostępny jest dla Rolnika w systemie ROLMApp, w ciągu jednego dnia roboczego.

Certyfikat Mazowiecki jest certyfikatem regionalnym, którego kryteria przyznawania opierają się na wybranych standardach certyfikatów ekologicznych. Głównym celem Certyfikatu Mazowieckiego jest popularyzacja gospodarstw rolnych, produkujących produkty rolne, w sposób, jak najbardziej zbliżony do produkcji ekologicznej.

O uczestnictwo w procesie certyfikacji oraz uzyskanie Certyfikatu Mazowieckiego mogą starać się Rolnicy, których siedziba zarejestrowana jest na terenie województwa mazowieckiego, w skład którego wchodzą grunty rolne położone na terenie powiatów objętych pilotażem. Certyfikat Mazowiecki wydawany jest przez Marszałka Województwa Mazowieckiego. Operatorem procesu certyfikacji jest, podobnie jak w przypadku podstawowego badania gleby, Mazowieckie Biuro Geodezji i Urządzeń Rolnych w Ostrołęce.

Rozpoczęcie przez Rolnika procesu certyfikacji jest równoznaczne z akceptacją warunków uzyskania Certyfikatu Mazowieckiego (link). Działki rolne dla których Rolnik stara się o uzyskanie Certyfikatu Mazowieckiego muszą spełniać 5 Parametrów, tj.:

• odległość od drogi o dużym natężeniu ruchu (ponad 500 pojazdów na godzinę) powyżej 100 metrów;
• odległość od kompleksów przemysłowych powyżej 200 metrów;
• odległość od komina niskiego powyżej 200 metrów;
• odległość od komina wysokiego powyżej 2000 metrów;
• zawartość metali ciężkich w glebie nie może przekroczyć wartości progowych określonych
  w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 roku w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi.

Zgłoszenie przez Rolnika działki rolnej do procesu certyfikacji odbywa się bezpośrednio w systemie ROLMApp.  W pierwszej kolejności, dla wybranej przez Rolnika działki rolnej, przeprowadzona jest, automatycznie przez system, analiza przecięcia obszaru działki rolnej z buforem wokół infrastruktury uciążliwej, w celu ustalenia czy położenie działki rolnej spełnia Parametry określone w pkt 1 – 4. Jeżeli działka rolna spełnia Parametry system informuje o tym Rolnika, który potwierdza w systemie dalszy proces certyfikacji. Jeżeli działka rolna nie spełnia Parametrów i przecina się z buforem wokół infrastruktury uciążliwej, system informuje o tym Rolnika i udostępnia możliwość warunkowego przesłania zgłoszenia do certyfikacji. Rolnik ma możliwość wybrania opcji warunkowego przesłania zgłoszenia do certyfikacji i kontynuowania procesu, w przypadku minimalnego lub nieistotnego przecięcia obszaru działki rolnej z buforem wokół infrastruktury uciążliwej.

W momencie zgłaszania Działki rolnej do procesu certyfikacji, dla przedmiotowej Działki rolnej powinny być zrealizowane rozszerzone badania gleby (nie starsze niż 6 miesięcy). Weryfikacja spełnienia Parametru określonego w pkt 5, odbywa się na podstawie badania gleby, zrealizowanego przez Mobilne Centrum Badania i Analiz Gleby.

Po potwierdzeniu spełnienia wszystkich Parametrów, Operator wydaje Certyfikat, a do Rolnika przesyłana jest informacja o możliwości wygenerowania Certyfikatu w systemie ROLMApp. Certyfikat wydawany jest na rok. Po tym okresie, Rolnik ma możliwość przedłużenia ważności Certyfikatu na kolejny rok.

Tak jak to zostało wskazane wyżej, usługa badania gleby i usługa certyfikacji, jest dostępna dla Rolników, których grunty rolne położone są na terenie trzech pilotażowym powiatów (tj. ostrołęckiego, ostrowskiego i przasnyskiego).

Należy jednak podkreślić, że system ROLMApp dedykowany jest dla wszystkich rolników z obszaru województwa mazowieckiego. Wszyscy rolnicy mają dostęp do modułu Monitoring, który zawiera funkcjonalności przeglądania wybranych danych teledetekcyjnych dla działek rolnych, aktualnych
i archiwalnych informacji pogodowych oraz prowadzenia Agrodziennika dla swojego gospodarstwa rolnego w formie elektronicznej.

W latach następnych, w ramach środków Fundusze Europejskie dla Mazowsza (FEM na lata 2021-2027), planowana  jest kontynuacja i rozwinięcie przedsięwzięcia, w tym m.in. rozbudowa systemu ROLMApp o nowe funkcjonalności dostępne dla Rolników. Zakłada się również rozszerzenie usług certyfikacji oraz badania gleb na całe województwo mazowieckie, przy wykorzystaniu nowoczesnych
i innowacyjnych technologii.

Tekst:
Robert Mroczkowski
Michał Grodzki
Departament Cyfryzacji, Geodezji i Kartografii UMWM
w Warszawie