Wypalanie traw - tragiczne skutki

Rokrocznie w Polsce występuje problem związany z wypalaniem traw. Mimo ostrzeżeń, kar i widocznych, tragicznych skutków tego procederu, wiele osób uważa, że to doskonały sposób na użyźnienie gleby. Wypalanie wciąż jeszcze wpisuje się w tradycję wiosennych porządków i wynika z mylnego przekonania, że jest to najlepszy sposób na pozbycie się suchej roślinności oraz poprawę jakości gleby.

Cała prawda

Wypalanie traw nie poprawia jakości gleby, a wręcz przeciwnie przyczynia się do obniżenia rolniczej i ekologicznej wartości gruntów. Powoduje wyjałowienie i zubożenie gleby, ponieważ zostaje wypalona warstwa próchnicy. Zmniejsza się jej zdolność do retencji wody, a także następuje zniszczenie flory bakteryjnej odpowiedzialnej za asymilację azotu z atmosfery.

Gleba pozbawiona jest możliwości wzbogacania w materię organiczną i oczyszczania z herbicydów i pestycydów. Niemożliwe staje się właściwe napowietrzenie gleby, stąd zachodzą w niej niekorzystne dla wszelkich procesów biochemicznych zjawiska (procesy tlenowe przechodzą w beztlenowe). Wypalanie traw przyczynia się także do wyginięcia największych sprzymierzeńców rolnika.

Pożar (temperatura gleby podnosi się do ok. 1000 °C), powoduje śmierć dżdżownic, które użyźniają ziemię, biedronek zjadających mszyce czy mrówek pomagających rolnikom walczyć ze szkodliwymi owadami. Giną płazy (żaby, ropuchy, jaszczurki), drobne ssaki i gryzonie. Proceder wypalania jest szczególnie niebezpieczny dla gniazd lęgowych zakładanych zwyczajowo na ziemi lub w gałązkach krzewów. Usytuowanie terenów trawiastych w pobliżu skupisk drzewostanów może skutkować śmiercią dużych zwierząt leśnych.

Płomienie zabijają pszczoły i trzmiele – co powoduje zmniejszenie liczby zapylonych kwiatów, a w konsekwencji obniżenie plonów roślin. Ofiarami stają się także pożyteczne zwierzęta kręgowe jak płazy i gady oraz większe zwierzęta leśne, takie jak sarny, jelenie czy dziki.

Ogień i temperatury nim wywołane stanowią zagrożenie również dla osób wypalających połacie traw (możliwość doznania zawału serca lub udaru termicznego).

Konsekwencje wypalania traw dla rolników

Zakaz wypalania gruntów rolnych to jeden z warunków, których zobowiązani są przestrzegać rolnicy ubiegający się o płatności bezpośrednie oraz niektóre płatności w ramach PROW 2014-2020, np. płatności rolnośrodowiskowo-klimatyczne. Nieprzestrzeganie tego wymogu może doprowadzić do zmniejszenia ww. płatności, o które ubiega się rolnik, o minimum 5%. Jeszcze surowszą karę poniesie rolnik w przypadku, gdy świadomie wypala grunty rolne.

Wówczas całkowita kwota należnych mu płatności może być obniżona nawet o 25 %, a w skrajnych przypadkach, np. stwierdzenia rozległego i dotkliwego w skutkach wypalania traw, torfowisk ARiMR może pozbawić rolnika całej kwoty ww. płatności za dany rok.

Susza a nieostrożność ludzi

Jak informuje oficer prasowy Mazowieckiego Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej mł. bryg. Karol Kierzkowski:

„Brak opadów deszczu oraz ciepła i słoneczna pogoda sprzyjają powstawaniu pożarów w lasach oraz traw na terenie woj. mazowieckiego. Niestety, niemal wszystkie pożary spowodowane są umyślnymi podpaleniami oraz nieostrożnością ludzi przebywających w pobliżu terenów leśnych oraz na łąkach i nieużytkach rolnych”.

Działania gaśnicze jednostek straży pożarnej

Pożary traw na nieużytkach, z uwagi na ich charakter i zazwyczaj duże rozmiary, angażują znaczną liczbę sił i środków ratowniczych. Każda tego typu interwencja to poważny wydatek finansowy. Strażacy zaangażowani w gaszenie pożarów traw na łąkach i nieużytkach, w tym samym czasie mogą być potrzebni do ratowania życia, zdrowia i mienia ludzkiego w innym miejscu. Może się zdarzyć, że przez lekkomyślność ludzi związaną z wypalaniem traw, nie dojadą z pomocą na czas tam, gdzie będą bardzo potrzebni.

Rok 2020

Niestety ten rok jest bardzo palnym okresem w historii woj. mazowieckiego. Od 1 stycznia 2020 roku powstało już ponad 4700 pożarów traw oraz 1100 pożarów w lasach. Tylko w kwietniu tego roku mazowieccy strażacy uczestniczyli w ponad 2700 pożarach traw oraz przy 976 pożarach w lasach. Najwięcej zdarzeń związanych z pożarami traw powstało na terenie powiatu radomskiego - 580, wołomińskiego - 464 oraz piaseczyńskiego - 455. 

Wyjątkowo dużo pożarów traw i lasów odnotowano w 2019 roku (8964 - trawy i 2596 - lasy) oraz w 2015 roku, kiedy powstało 12151 pożarów traw oraz 3462 pożarów lasów. Plaga pożarów traw dotknęła woj. mazowieckie w 2012 roku, wówczas strażacy interweniowali przy 12045 pożarach traw oraz przy dwóch tysiącach pożarów w lasach.

Kary za wypalanie traw: areszt, grzywna, pozbawienie wolności do 10 lat

Zgodnie z art. 124 ust. 1 Ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. 2004 Nr 92 poz. 880) zabrania się wypalania łąk, pastwisk, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych, szlaków kolejowych oraz trzcinowisk i szuwarów. W art. 131 pkt 12 ww. ustawy wskazuje się, że kto dopuści się ich wypalania podlega karze aresztu albo grzywny. Ponadto art. 163 § 1 pkt 1 Kodeksu karnego (Dz.U. 1997 Nr 88 poz. 553) stanowi, że kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać pożaru, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

OPR. Wojciech Asiński
MODR Warszawa

Źródła:

Kampania społeczna PSP „STOP pożarom traw”

MRiRW

Kalendarz rolników.pl