„Integrowana ochrona roślin motylkowatych grubonasiennych i drobnonasiennych”
Profesor Jerzy Księżak i profesor Jerzy Szukała omówili wybrane zagadnienia agrotechniczne z uprawy roślin strączkowych.
W roku 2010 powierzchnia uprawy roślin motylkowatych w Polsce wzrosła do· 207 tysięcy ha. Jest to wynik wprowadzenia dopłat do uprawy roślin wysokobiałkowych.
Rośliny strączkowe charakteryzują się znaczną zawartością białka w nasionach wynoszącą od 22 do 43 % w suchej masie i mogą dostarczyć znaczne ilości białka z ha. Obok nasion strączkowych drugim źródłem białka· roślinnego w kraju jest śruta rzepakowa zawierająca około 35 % białka. Obecnie nie ma rynku krajowym ·nasion strączkowych. Dla zapewnienia odpowiednio dużych partii nasion roślin strączkowych dla przemysłu paszowego, należałoby zwiększyć powierzchnie ich uprawy do około 500 tys. ha. Polski przemysł paszowy nadal bazuje na importowanej śrucie sojowej z USA, Brazylii i Argentyny.
Aktualne trendy w agrotechnice roślin strączkowych idą między innymi w kierunku:
- wprowadzenia uproszczonych systemów uprawy ograniczających nakłady energetyczne na uprawę gleby,
- poszukiwanie łubinów i grochów tolerancyjnych na przymrozki i przystosowanych do wczesnych wysiewów późnojesiennych,
- zwiększenie precyzji i zoptymalizowanie ilości wysiewu i obsady roślin drogą siewu punktowego,
- analizy stabilności plonowania roślin strączkowych w celu wyodrębnienia form zmniejszających ryzyko uprawy,
- wprowadzenie do aktualnego zmianowania zbożowego roślin strączkowych, ograniczających procesy degradacji gleby, wnoszących do gleby dużą ilość masy organicznej, wiążących wolny azot z powietrza i dających producentom korzyści rolniczo-ekonomiczne, w tym zmniejszenie zużycia nawozów azotowych i beznakładowego zwiększenia plonowania roślin,
- określenie przyrodniczych, rolniczych i ekonomicznych skutków różnej intensywności uprawy roślin strączkowych przy zastosowaniu technologii nisko, średnio i wysokonakładowej.
- stosowanie odpowiednich metod agrotechnicznych np. prawidłowe nawożenie;
- hodowla i uprawa odmian o lepszej odporności na choroby;
- zaprawianie materiału siewnego;
- opryskiwanie upraw w okresie wegetacji.
Liczba zarejestrowanych fungicydów do stosowania w uprawach łubinu w celu zwalczania grzybów chorobotwórczych jest niewielka.
Zarejestrowany jest jeden fungicyd (Gwarant 500 SC) do zwalczania antraknozy, groźnej choroby łubinów, która wystąpiła w dużym nasileniu w 2010 roku. Zdecydowanie więcej jest zarejestrowanych fungicydów do stosowania w uprawach grochu czy bobiku.
Na temat zagadnień dotyczących ochrony herbicydowej motylkowych mówił inż. Adam Paradowski z IOR Poznań. Gdyby pokusić na opracowanie listy rankingowej dotyczącej ochrony upraw przed chwastami z pewnością ostatnie miejsce zajęłyby rośliny strączkowe. O braku herbicydów w uprawach strączkowych mówi się od lat. Niestety, wraz z upływem czasu ich deficyt pogłębia się. Już i tak mała liczba herbicydów doglebowych jeszcze się zmniejsza, a z zabiegami nalistnymi jest wręcz tragicznie. Do stosowania dolistnego w grochu zarejestrowany jest Basagran 480 SL a łubinów Metron 700 SL.
Zagadnienia dotyczące odmianoznawstwa roślin strączkowych omówiła mgr Agnieszka Osiecka z COBORU w Słupi Wielkiej. Zaobserwować można pewne tendencje w hodowli odmian charakteryzujących się określonymi właściwościami. Duże znaczenie mają niskotaninowe odmiany bobiku i niskoalkaloidowe odmiany łubinu wąskolistnego stanowiące większość oraz wszystkie będące niskoalkaloidowe odmiany łubinu żółtego. Odmiany te mogą być szerzej wykorzystane w żywieniu zwierząt dzięki niższej zawartości związków antyodżywczych w nasionach. Wąsolistność odmian grochu siewnego pozwala na zachowanie lepszej sztywności łanu, a więc ograniczenie strat w trakcie zbioru. Odmiany samokończące wegetację zarejestrowane są w bobiku, łubinie wąskolistnym, żółtym i białym.
Ich największą zaletą jest wcześniejsze i bardziej równomierne dojrzewanie łanu. Cennym walorem najnowszych odmian łubinu wąskolistnego jest wyraźnie zmniejszona podatność na pękanie strąków i osypywanie nasion w trakcie dojrzewania. Aktualnie w Polsce najczęściej uprawia się groch siewny w siewnie czystym i mieszankach oraz łubin wąskolistny i żółty. Rzadko na polach pojawia się bobik, wyka, łubin biały.
Janusz Sychowicz
Oddział Poświętne w Płońsku