Historia „Mazurka Dąbrowskiego” – hymnu Polski

Dołączając do akcji ogłoszonej przez Biuro Programu „Niepodległa” przypominamy Państwu historię najważniejszej polskiej pieśni. Zachęcamy do odśpiewania hymnu 11 listopada o godz. 12.00.

Konstytucja marcowa z 1921 r. określiła godło i barwy Rzeczypospolitej Polskiej, lecz na wyjaśnienie kwestii hymnu trzeba było poczekać aż do 26 lutego 1927 r., kiedy to zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych Felicjana Sławoja-Składkowskiego hymnem został oficjalnie ogłoszony Mazurek Dąbrowskiego.

Wynikało to z faktu, że była to jedna z sześciu pieśni patriotycznych traktowanych niemalże równorzędnie. Konkurencję stanowiły: Rota, Boże coś Polskę, Warszawianka, Chorał i My pierwsza Brygada. Każda z tych pieśni niosła ze sobą konkretny bagaż polityczny i ideowy. Narodowi demokraci preferowali Rotę.

Właśnie ta pieśń została zaintonowana przez gen. Andersa w krytycznym momencie przewrotu majowego, w dniu 14 maja 1926 r., przed opuszczeniem przez prezydenta Wojciechowskiego Belwederu. Dotyczyła ona jednak głównie zaboru pruskiego i miała silnie pejoratywne zabarwienie; szczególnie fraza Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz mogłaby wywołać niejeden skandal dyplomatyczny. Warszawianka była najmniej rozpowszechnioną pieśnią, stąd jej kandydatura szybko przepadła. Podobnie rzecz się miała z Chorałem, który, mimo iż był bardzo popularną pieśnią w czasie powstania styczniowego, w odrodzonej Polsce zszedł na nieco dalszy plan.

Pierwsza Brygada, mimo wysoce reprezentacyjnego charakteru, podobnie jak Rota była jednoznacznie kojarzona z obozem piłsudczykowskim i była nie do zaakceptowania dla dużej części społeczeństwa. Niemniej stała się ona Pieśnią Reprezentacyjną Wojska Polskiego, choć w latach trzydziestych zdarzały się jeszcze ekscesy z udziałem studentów endeckich bojkotujących uroczystości wojskowe, na których grano Pierwszą Brygadę. Dziś pozycja jej nie jest już zagrożona – jest to jeden z najważniejszych utworów, grany podczas uroczystości z udziałem wojska.

Największą konkurencję dla obecnego Hymnu stanowiła pieśń Boże coś Polskę, zaintonowana przez marszałka Wojciecha Trąmpczyńskiego podczas otwarcia Sejmu Ustawodawczego w 1919 r. Pierwotnie napisana przez Alojzego Felińskiego na cześć cara Aleksandra I, po zmianie w tekście z Naszego króla zachowaj nam Panie na Ojczyznę wolną pobłogosław Panie utrwaliła się w XIX wieku jako jedna z najważniejszych pieśni o charakterze religijno-patriotycznym i tak też zostało do dziś.

Ostatecznie na hymn obrany został Mazurek – jak można przypuszczać, wybrano go jako pieśń najszerzej akceptowalną, nieformalnie wykorzystywaną jako hymn od 1918 r. oraz podtrzymującą etos legionowy. Warto zaznaczyć, że już w październiku 1926 r. pieśń ta weszła oficjalnie do szkół, a od grudnia 1926 r. o północy nadawało ją Polskie Radio. Oba te fakty świadczą o tym, że nowe władze nie miały wątpliwości co do wyboru hymnu, lecz zamierzały wcześniej przygotować do tej decyzji wszystkich obywateli.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, przekonany o wyjątkowym znaczeniu dorobku Józefa Wybickiego - autora słów m.in utworu „Pieśń Legionów Polskich” we Włoszech, który został polskim hymnem narodowym, ustanowił rok 2022 Rokiem Józefa Wybickiego.

Źródło: Muzeum Historii Polski

Obecnie za oficjalne uznaje się 4 zwrotki hymnu:

Jeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła,
Szablą odbierzemy.

Marsz, marsz Dąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski.
Za twoim przewodem
Złączym się z narodem.

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami.
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz Dąbrowski...

Jak Czarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze,
Dla ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze.

Marsz, marsz Dąbrowski...

Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany
- Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabany.

Marsz, marsz Dąbrowski...